Nhưng tôi chẳng nên đắm mình lâu hơn nữa trong suy tưởng. Ông
trưởng toa mang trà đến. Những người khách trong toa liền ồn ào làm quen
với nhau. Đúng truyền thống, một chai Moskovskaïa xuất hiện trên bàn,
cùng các thứ thức ăn chuẩn bị đi đường, và một cuộc trò chuyện thân mật
bắt đầu. Nửa giờ sau, ai nghe được chúng tôi chắc sẽ nghĩ đang được chứng
kiến một cuộc gặp gỡ giữa những người bạn cũ. Theo thông lệ ở chỗ chúng
tôi, người ta nói với nhau những chuyện bí mật trong gia đình, chuyện
chính trị, tình yêu, căm ghét, chuyện những nhà lãnh đạo đất nước và các
nước láng giềng. Những lúc thế này, chẳng còn chủ đề nào là kiêng kị.
Người ta có thể mở lòng với một người xa lạ, thổ lộ với anh ta những bí
mật riêng tư nhất, phơi mình chẳng cần dè dặt: dầu gì thì sáng ra rồi ta cũng
sẽ siết tay anh ta lúc tạm biệt biết rằng sẽ chẳng còn bao giờ gặp lại. Nhưng
vậy là bạn đã trút vơi nỗi lòng, bạn sẽ cảm thấy nhẹ nhõm hơn, như sau một
lần xưng tội.
Chúng ta là những con người của những chuyến đi và những cuộc trò
chuyện.
Tôi cũng kể với họ tôi đi thăm ai và vì lý do gì. Hai trong số những
người đồng hành cùng tôi chính họ cũng đã chiến đấu trong Đại chiến thứ
hai. Một người đã đi đến tận Berlin, với tư cách chỉ huy một tiểu đoàn công
binh, người kia là du kích, suốt ba năm, trong rừng Biélorussi. Rất nhanh
chóng, chúng tôi nói về "những năm 1940, những năm khói lửa".
Tôi ghi những gì còn nhớ:
- Chúng ta là một loài đang trên đường tuyệt chủng. Những con ma mút!
Chúng ta thuộc một thế hệ tin rằng có một điều gì đó lớn hơn cuộc sống
của con người. Tổ quốc. Ý thức hệ. Và đương nhiên, Stalin. Dối làm gì? Ở
chúng tôi, lời bài hát vẫn không thay đổi.
Trong đơn vị chúng tôi có một cô gái rất dũng cảm. Cô đi làm nhiệm vụ
tấn công một đoàn tàu. Trước chiến tranh, cả gia đình cô đã chịu những vụ
đàn áp: bố, mẹ và hai người anh trai của cô đã bị bắt. Cô sống với bà bác,
chị của mẹ cô. Ngay những ngày đầu chiến tranh, cô đã tìm cách gia nhập
