(WJC) của trường đại học Massachusetts (UMass), được tổ chức
Rockefeller tài trợ, có một chương trình ba năm nhằm nghiên cứu về tiến
trình xây dựng và tái xây dựng diện mạo và quê hương của người Việt ở
nước ngoài. Số tiền 250.000 đôla dùng cấp học bổng cho những nghiên cứu
viên, được tuyển chọn theo những thủ tục do WJC ấn định. Niên khóa
2000-01, các tuyển viên hải ngoại không tham dự vì ai cũng có công ăn
việc làm trong khi điều kiện của WJC là phải ở Boston suốt thời gian nhận
học bổng (có hai ứng cử viên trong nước được chọn là Hoàng Ngọc Hiến
và Nguyễn Huệ Chi). Năm sau, điều kiện thường trú được miễn giảm đối
với các ứng viên hải ngoại. Ðiều này làm số dự tuyển tăng lên gấp bội. (Sau
ba năm số nghiên cứu viên là 25 người, trong đó có 4 người từ Việt Nam:
Hoàng Ngọc Hiến, Nguyễn Huệ Chi, Trần Văn Thủy, Ðỗ Minh Tuấn) Vấn
đề nổ ra khi ông Nguyễn Hữu Luyện, cựu sĩ quan biệt kích QLVNCH, tốt
nghiệp đại học Mỹ, ở Boston kiện UMass đã kỳ thị trong việc tuyển chọn
và “thuê mướn đảng viên cộng sản”, vi phạm điều 264, luật tiểu bang MA.
Lúc đầu có 11 người đứng đơn kiện, sau rút xuống còn 9 người, sau cùng
còn một mình ông Luyện. Ông Luyện “xin được kiện với tư cách tập thể”,
chuyển thành “vụ kiện của cộng động người Việt tỵ nạn cộng sản khắp nơi
trên thế giới, kêu gọi yểm trợ tinh thần và tài chính để đẩy vụ kiện tới thành
công”. Trong một bản tóm tắt viết năm 2001, ông Luyện có viêt: “Chúng
tôi có 3 triệu người tỵ nạn cộng sản, không một ai trong chúng tôi có thể
ngồi yên để cho bọn cộng sản mượn tay một trường đại học lớn, mượn
danh nghĩa một Foundation để dùng công trình nghiên cứu có tầm cỡ quốc
tế này để làm nhục chúng tôi. Chúng tôi không thề để con cháu chúng tôi
nhìn hình ảnh của cha ông chúng qua những nét bút của bọn Việt Cộng. Ba
triệu người tỵ nạn cộng sản, mỗi người chỉ bỏ ra $1 là chúng tôi có thừa
tiền để đưa vụ kiện này tới bất cứ nơi nào, bất cứ cấp nào...”
Tóm lại, vụ kiện nhằm chống kỳ thị (chủng tộc, tuổi tác, nguồn gốc quốc
gia) trong cấp phát học bổng và chống việc sử dụng Việt Cộng để viết lịch
sử cộng động người Việt Nam tại Hoa Kỳ.
*
