nhiều tác giả
Chiến tranh nhìn từ nhiều phía
Quên và nhớ: Người Việt trên thế giới, chúng ta là ai?
Nguyễn-võ Thu-hương
Còn non năm nữa là đủ 30 năm sau cuộc chiến. Thế giới đang trong một
cuộc chiến khác. Trên những diễn đàn công cộng ở Mỹ và trên thế giới, sau
3 thập kỷ cố công quên lãng, người ta bắt đầu nhớ về cuộc chiến ở Việt
Nam. Trí nhớ đang được mang ra rọi chiếu trên địa hình Trung Ðông đó
chính là lịch sử của chúng ta.
Vậy chúng ta là ai ở thời điểm này? Và chúng ta có điều gì để nói?
Quên và nhớ
Trong 3 thập kỷ qua, tiếng nói người Việt Nam có quá khứ Miền Nam Việt
Nam trong cuộc chiến đã bị xóa sổ ở trên chính Việt Nam, và tại Mỹ (cũng
như những nước định cư khác ở phương Tây).
Ở Việt Nam, nhà nước chiến thắng đã bôi xóa cả một xã hội cũ bằng bạo
lực: đàn áp, phân biệt đối xử, trại cải tạo, vân vân. Và chưa bao giờ trong
suốt 30 năm, nhà nước dưới sự lãnh đạo của Ðảng Cộng Sản cho phép
người dân Việt Nam có khoảng trống hay diễn đàn công cộng đánh giá lại
lịch sử ngăn cách, nhớ lại những kinh nghiệm đau thương—nhất là của
người Miền Nam, để tiến đến sự hòa hợp hòa giải nào đó với nhau và với
quá khứ của nhau. Cái mà nhà nước cho phép gần đây là kinh tế thị trường
và sự thăng tiến của những giai cấp trung và thượng lưu mới, bao gồm
những phần tử đặc quyền đặc lợi làm ăn trong kinh tế tư bản xuyên quốc
gia và ngay cả những thành phần giai cấp Miền Nam cũ đã từng bị đàn áp.
Ngoài Việt Nam, trong thời chiến, cả hai phe tả và hữu ở phương Tây đều
không thật sự nhìn thấy những người thuộc Miền Nam. Ðối với họ chỉ có
hai phía trong cuộc chiến: Cánh tả thì chỉ thấy Ðế Quốc Mỹ một phía và
phía kia là Nhân Dân Việt Nam oai hùng chống ngoại xâm; cánh hữu thì
chỉ thấy Thế Giới Tự Do một phía và phía kia là Miền Bắc Cộng Sản áp
bức độc tài. Não trạng của Chiến Tranh Lạnh không cho phép họ thấy có
rất nhiều thành phần, phe phái, và nhất là con người ở Miền Nam với
nguyện vọng cuả họ. Trong tầm nhìn Chiến Tranh Lạnh, người Miền Nam
