Chương bốn
T
ừ thị trấn Hoàng Liên phía đông dãy Phan Xi Păng vượt dốc lên chừng
mười lăm cây số là tới một con đèo. Từ đỉnh đèo nọ, đường đổ dốc ngoằn
ngoèo sang phía tây hơn hai chục cây số nữa thì uốn lại thành một nét thẳng
như kẻ chỉ, đâm vào giữa một thung lũng rộng hút tầm con mắt. Ngựa chạy
nước kiệu không xóc, con cuối đàn nhìn thấy con đầu đàn. cỏ hai bên đường
xanh rì mỡ màng. Ruộng nối ruộng phẳng lì tít tắp. Đồng bằng đã để quên ở
đây một phần đất đai của mình.
Trấn Phong Sa nằm giữa thung lũng hình tròn vây quanh là các rặng
núi hình răng cưa nọ. Thị trấn nhỏ nhoi, chi có hơn ba chục nóc nhà đa phần
là lợp tôn tường gạch không nung, xưa nó là nơi nghỉ độ đường của các
đoàn vận tải quân sự Pháp đi miền tây, sang Lào, nơi dừng chân của các
đoàn lái buôn vải vóc, muối mắm, cá khô từ dưới xuôi lên để đổi lấy thuốc
phiện, thảo quả của người Dao, người Mông, người Hà Nhì.
Nhưng giờ thì Phong Sa đã chẳng còn là nó nữa rồi. Chiến cuộc đã vào
những ngày quyết liệt. Mùa đông năm 1951 này, thoạt đầu nó chỉ là nơi tụ
hội của đám tàn quân thua trận từ phía đông dãy Phan Xi Păng chạy sang.
Đầu tiên là hơn hai trăm tên lính Pháp dưới sự chỉ huy của đại uý De
Bernard, chỉ huy trưởng phân khu Lào Cai, tiếp đó là bọn lính lê dương, pác
ti dăng
đóng ở các đồn binh lẻ tẻ từ các châu lị phía Hà Giang, thất trận,
ốm o, đói khát, luồn rừng lê lết đi tới.
