Đời Vàng Xuấn khổ như cái que đuổi lợn, như cái máng lợn ăn đã cũ,
lăn lóc chỗ này chỗ kia. Lớn lên, óc biết nghĩ đã thấy mình đi ở cho nhà
Thào A Đủa bên Ngải Phong Chồ. Đủa có hơn trăm con bò, Xuấn một mình
chăn dắt. Hổ về ăn thịt bò. Sói đái xuống cỏ làm mờ mắt bò rồi nhảy lên
lưng cắn chết bò, móc ruột bò ăn. Trăm tội đổ lên đầu Xuấn. Xuấn bị đánh
một chợ mấy lần không nhớ. Roi sợ da thịt Xuẩn. Gai sợ chân Xuấn. Xuấn
chịu được cái đau, cái đói, cái rét. Nhưng thằng Đủa mỗi lần đánh lại rủa:
Cái họ Vàng nhà mày là cứt hổ. Họ Vàng nhà mày Không đáng làm phân
bón cho cây thuốc phiện của tao, thì Xuấn không chịu được. Xuấn bỏ nhà
Thào A Đủa, về Dì Thầu Ván, không ruộng nương, đi đào rễ cây pơ mu
mang ra Phong Sa bán cho lái buôn cất dầu. Mối thù Thào A Đủa, thù dòng
họ Thào còn chôn mãi trong lòng. Gặp Tố ở rừng pơ mu, dạo ấy Tố bí mật
về tìm hiểu tình hình ở đây, liền đi theo, nhưng theo cách mạng làm xã đội
trưởng rồi, cái thù họ Thào tuy đã được nguôi ngoai mà đâu đã được giải tỏa
hoàn toàn!
Cho đến mấy hôm nay gặp Tiển, thì lòng thù còn bợn cợn đã thấy có
thêm phần thanh thoát. Không! Xuấn sẽ không mang cái thù ấy trong lòng
nữa. Thằng Đủa là thằng Đủa. Họ Thào là họ Thào. Nhưng làm thế nào bây
giờ để gỡ được cuộn lanh rối? Tất nhiên như thế là chịu hạ mình trước.
Nhưng đã là xã đội trưởng, là người cách mạng, được anh Tố tin tưởng giao
phó trách nhiệm, đã vác trả con hổ còn được, sao không thế vì lẽ lớn, như
Tiển vì thù thằng giặc, mà chịu khổ muôn phần?
Chớp chớp mắt, Xuấn cố giữ giọng cho ngay ngắn:
- Thưa các bác người họ Thào...
Chỉ được mấy tiếng như thế, Xuấn không nói tiếp được nữa, hai con
mắt nhíu lại rưng rưng chực khóc òa. Tiển ngẩng lên, nhìn mọi người, rành
rẽ:
