Chương mười ba
N
ét quen thân của làng Dao trước hết là những đường kẻ ngang dọc rối
rít của những máng nước lần bắc từ nguồn suối trên núi cao về. Vầu bổ đôi,
đục thông mấu, nối tiếp nhau, đặt trên những ngoãm cây
Nước theo lòng máng về tới tận gian bếp mỗi nhà. Người Dao ở đâu, nước
theo về đó ở cùng. Đó là một tập tục đã có từ lâu đời.
Ở giữa xóm, nhà ông nội chú bé Tả là căn nhà to rộng nhất thôn U
Sung. Căn nhà dài hun hút năm gian, cửa ra vào đặt ở hai đầu hồi. Nửa nhà
trên đất ngăn vách, chia buồng. Nửa nhà trên sàn vầu là nơi khách nghỉ, nơi
để đồ đạc, dụng cụ của gia đình. Bếp nấu cám ở gian đầu hồi đằng kia. Bếp
khách đặt ở gian giữa.
Sự xếp sắp trong nhà ông cụ còn giữ nguyên nền nếp cổ, biểu hiện vai
vế ông cụ là người trưởng tộc, người thầy cúng cao tay nhất của dòng họ.
Đồ sộ, gắn vào vách ngăn là cái hồng lầu, tức bàn thờ thờ chín đời tổ tiên,
Bàn Vương và các thánh thần, ma quỷ. Hai ống nứa dài đầu nút kín treo ở
hai bên hồng lầu là hai ống đựng tranh vẽ Tam Thanh ba vị thánh thiêng, chỉ
được treo trong các ngày lễ trọng. Thanh la, não bạt, sách cúng, gậy tầm
xích mắc la liệt trên liếp hoặc đặt trên mặt một chiếc hòm sơn đỏ kê dưới
hồng lầu.
U Sung đối với Sào đã quá quen thân. Mùa khô, anh lên đây đi săn
cùng bà con. Mùa làm nương, anh lên cày giúp họ những khi anh rỗi rãi. Từ
