Cả quân Nguyên Mông lẫn tướng sĩ nhà Trần đều đỏ mắt trông cho mùa
đông chóng qua, mùa hè chóng tới. Còn thời gian thì dù ai đó có mong hay
ai đó không đợi thì nó vẫn cứ trôi. Và tháng tư những tia nắng hoe vàng
đầu tiên đã hé rạng. Rồi tháng năm trời nóng như đổ lửa đã ập xuống. Như
lời hẹn trước lúc xuất mười lăm vạn quân với một ngàn chiến thuyền vượt
biển vào đánh Chiêm Thành năm 1282, ba năm sau dù chiếm được Chiêm
hay không thì Toa Đô cũng sẽ đem binh ngược ra Bắc, hội với Thoát Hoan
ở kinh thành Thăng Long thành hai gọng kìm nguy hiểm kẹp quân Trần vào
giữa mà Trần Hưng Đạo gọi là hai chiếc càng của con cua khổng lồ đã
thành tinh. Và thời khắc đó đã đến.
Cuối tháng tư, đầu tháng Năm năm 1285, đại quân của Toa Đô đánh vào
Ái châu. Chương Hiến hầu Trần Kiện là con của Tĩnh Quốc vương Trần
Quốc Khang, một phần biết sức yếu, thế cô không thể chống lại được, phần
nữa bất mãn với chính sách chống Nguyên của nhà Trần nên đã đem ba vạn
quân hàng giặc. Rồi dẫn đường cho Toa Đô đánh Trần Quang Khải. Toa Đô
cùng hàm nguyên soái với Ô Mã Nhi, nhưng tính cách thì khác hẳn. Toa Đô
tính tình điềm tĩnh, ít nói mà thay vào đó là hành động. Lúc lâm trận, đầu
đội mũ sư tử, giáp trụ đàng hoàng (chứ không ăn mặc tuềnh toàng và lắm
lời như Ô Mã Nhi), tay phải cầm một quả trùy gai lớn, có dây xích sắt nối
vào cổ tay. Với sức khỏe kinh hồn và võ nghệ vào loại thượng thặng không
kém gì Ô Mã Nhi, mỗi khi quả trùy tung vào đâu là ở đó có người vỡ sọ,
dập thây. Hai vua Trần cùng Trần Quang Khải, đem mười vạn quân, dàn
trận đón đánh Toa Đô ở ngoại thành Ái Châu. Nhưng với sức Toa Đô quá
mạnh, cộng với sự dẫn đường của Trần Kiện, hai vua Trần cùng Trần
Quang Khải bị thua, phải lui binh để bảo toàn lực lượng. Trong vòng nửa
tháng chiếm luôn được cả thành Hoan Châu, tạo thành thanh thế rất lớn.
Nhưng mục đích của Toa Đô không phải là chiếm vùng Hoan Ái mà cái
chính là ra hội quân với Thoát Hoan.
Mười lăm vạn quân Nguyên Mông cùng một ngàn chiến thuyền lớn vượt
biển kéo vào cửa Đại Hoàng (cửa sông Hồng) nhằm hướng kinh đô thẳng
tiến. Thoát Hoan hay tin cử Ô Mã Nhi đem theo thuyền nhẹ cùng tham
