lão sư trong một nhà chùa rèn dạy cho văn võ toàn tài, trở thành một ngôi
sao sáng của làng quê, biểu tượng của một đoàn quân đứng lên từ bùn đất.
Hình tượng Trần Khánh Dư với con chim ưng trên vai chính là bức tranh
chạm khắc nổi bật miêu tả các tướng lĩnh của một thời Trần hoang sơ và
thần thánh, tụy lục và oanh liệt, đã khiến cho kẻ thù từng chà đạp khắp thế
giới phải thất trận trên đất Việt này, tướng soái phải chui vào ống đồng mà
bỏ chạy. Cái triết lý Chim ưng và đàn vịt còn có thể được bàn cãi, nhưng
chính nhờ nó mà hiện lên một Trần Khánh Dư trong hiện thực lịch sử vừa
tầm thường vừa phi thường. Thế mới biết sức mạnh của tưởng tượng, chính
nhờ cái nghệ thuật tưởng tượng ấy mà khám phá ra sự thật lịch sử, nó liên
kết cả bốn hình thức ghi nhớ lịch sử. Không phải là khoa học mà không thể
nói là không khoa học. Biết đâu đấy, sau này có nhà điêu khắc dựng tượng
Trần Khánh Dư với con chim ưng trên vai. Hoặc có những con chim ưng
dừng cánh đậu trên vai một Trần Khánh Dư bằng than hoặc bằng đá ở Vân
Đồn (Quảng Ninh).
Bùi Việt Sỹ sinh ngày 20.3.1946 sau 3 giờ sáng (17.2 Bính Tuất, giờ
Dần). Bài toán Hà Lạc cho biết ông có mệnh quẻ Thuần cấn, chủ mệnh hào
3. Thuần cấn có tượng hai trái núi. Núi thì hoành tráng nhưng núi cũng
tượng cho sự ngăn cản, như đèo cao vực thẳm. Hào 3 chính là sự ngăn cản
khốc liệt nhất trên đường đời. Nhưng nhờ có hào này mà chặng đường hậu
vận là quẻ Địa Sơn Khiêm, núi cao trong lòng đất, với tính khiêm nhường,
cao đấy mà nhún mình đẩy. Văn chương là bản sao của hành trình số phận.
Quả nhiên toàn bộ những sáng tác đầu đời của Bùi Việt Sỹ phản ảnh những
cuộc đời bị ngăn cản và vượt lên những ngăn cản ấy. Người đưa đường thọt
chân (tiểu thuyết), Anh và hai người đàn bà (tiểu thuyết) và nhiều truyện
ngắn, truyện vừa của ông là như thế. Nhưng đến giai đoạn núi cao trong
lòng đất thì tác phẩm của ông thực sự là những ngọn núi, với Dòng sông
chối từ (tiểu thuyết vừa xuất bản gần đây) và Chim ưng và chàng đan sọt
này. Ông không gọi tác phẩm này là tiểu thuyết lịch sử mà gọi là tiểu
thuyết. Một dấu ấn của quẻ Khiêm (khiêm nhường) chăng. Chúng ta không
biết và không cần biết. Quẻ Khiêm là một quẻ Dịch cực kỳ tốt. Người được
