các thiết chế dựa trên sự đảm bảo rằng những người nắm quyền lực không
phải chỉ không muốn, mà là không thể lạm dụng quyền lực. Nền dân chủ sẽ
không là hình thức chính thể tốt đẹp lý tưởng nhất, trừ phi cái mặt yếu kém
đó được củng cố vững chắc lên; trừ phi nó có thể được tổ chức sao đó để
cho không một giai cấp nào, dù là giai cấp đông đảo nhất, sẽ có thể quy
giản tất cả mọi thứ, ngoại trừ bản thân nó, thành ra thứ vô nghĩa về chính
trị, và chỉ đạo đường lối lập pháp và hành pháp theo lợi ích giai cấp độc
nhất của nó. Vấn đề là tìm ra được phương tiện ngăn chặn sự lạm dụng ấy
mà không phải hy sinh những ưu thế đặc trưng của chính thể nhân dân.
Đòi hỏi hai mặt ấy không thể thực hiện được bằng thủ đoạn hạn chế
bầu cử nhằm loại trừ một cách cưỡng bức bất cứ bộ phận công dân nào để
không cho họ có quyền bầu cử đại biểu. Trong những điều ích lợi hàng đầu
của chính thể tự do có việc giáo dục trí tuệ và tình cảm cho tới tận các tầng
lớp thấp kém nhất trong dân chúng, kêu gọi họ tham gia vào các hoạt động
có ảnh hưởng trực tiếp đến những lợi ích to lớn của đất nước họ. Tôi đã
từng nhấn mạnh điểm này, nên tôi chỉ trở lại với nó vì hình như ít có người
xem xét hiệu quả này của các thiết chế nhân dân với tất cả tầm quan trọng
xứng đáng của nó. Người ta nghĩ là chuyện hoang đường khi chờ đợi nhiều
đến thế từ một nguyên cớ có vẻ quá mỏng manh – thừa nhận việc thực thi
quyền bầu cử chính trị bởi những người lao động chân tay là công cụ hùng
mạnh của sự cải tiến trí tuệ. Tuy nhiên, nếu sự giáo hóa tinh thần một cách
thực chất cho đông đảo quần chúng loài người không phải chỉ là một ảo
tưởng, thì đó chính là con đường họ phải đi qua. Nếu có ai đó cho rằng con
đường ấy sẽ không dẫn tới đích, tôi xin dẫn chứng bằng toàn bộ nội dung
công trình vĩ đại của ông de Tocqueville; và đặc biệt là sự đánh giá của ông
về những người Mỹ.
Hầu hết các du khách đều kinh ngạc vì sự kiện là
mỗi người Mỹ, theo một nghĩa nào đó, vừa là một nhà ái quốc vừa là một
con người có học thức; và ông de Tocqueville đã chứng tỏ mối liên quan
thật chặt chẽ đến chừng nào giữa những phẩm chất ấy và những thiết chế
dân chủ của họ. Chưa từng thấy ở đâu có được sự phổ biến rộng rãi đến thế
những ý tưởng, những cách thưởng thức và những cảm xúc của những tâm
