nước cho họ [chức quyền hay danh vọng] cũng phải tỷ lệ với tài sản
họđóng góp. Hiểu theo ý này thì lý thuyết của phe quả đầu thắng thế. [Hiển
nhiên,] không thể có sự công bằng khi kẻ đóng góp một đồng minae lại
được hưởng vinh dự như kẻ đóng góp một trăm đồng. Thế nhưng, quốc gia
hiện hữu là nhằm đạt đến một đời sống “tốt đẹp,” chứ không phải chỉ để
sống còn: nếu chỉ để sống còn, thì nô lệ và ngay cả súc vật cũng có thể tạo
thành nhà nước, nhưng chúng không thể làm được việc đó, vì chúng không
thể chia sẻ với nhau sự hạnh phúc, hay sống một đời sống có sự tự do chọn
lựa. Tương tự như thế, một quốc gia không hiện hữu chỉ để tạo nên liên
minh bảo đảm an ninh chống lại các sự bất công, hay để trao đổi mậu dịch;
vì nếu như thế thì dân Estrucan và dân Carthage cùng với dân của tất cả
những nước nào có quan hệ mậu dịch với nhau, phải là công dân của một
nước. Dù những nước này đều có giao ước về xuất-nhập cảng và cam kết là
thực thi các giao ước này, cũng như có hiệp ước liên minh với nhau; nhưng
không có một quan chức nào chung giữa các nước giao ước với nhau để
bảo đảm việc thi hành những giao ước này; những nước khác nhau có các
quan chức khác nhau. Thêm nữa chẳng có nước nào cần biết công dân của
nước khác có phải là người tốt hay không, miễn hồ công dân nước khác
không làm phương hại đến công dân nước mình, về phương diện mậu dịch
chẳng hạn. Trong khi đó, những ai quan tâm đến một chính quyền tốt phải
quan tâm luôn đến cả những thói hư, nết tốt của dân trong nước. Do đó, ta
có thể suy ra rằng để xứng đáng được gọi là một nước thì nước đó phải đặc
biệt quan tâm đến đạo đức. Không có mục tiêu phát huy đức hạnh thì sự kết
hợp chính trị chỉ là liên minh của những phần tử sống gần nhau so với liên
minh của những phần tử sống cách xa nhau. Còn luật pháp thì trở thành
một quy ước, như biện sĩ Lycophron nói, “sự bảo đảm quyền của kẻ này đối
với kẻ khác,” chứ không phải theo như đúng nghĩa của nó là những quy
luật cuộc sống để cho dân trở thành người tốt và công chính.
Ta có thể nhận thức điều này một cách rõ ràng như trong trường hợp các
nơi hoàn toàn riêng biệt như Corinth và Megara chẳng hạn. Giả sử như hai
thị-quốc này có được xếp kề sát bên nhau, thì cũng không vì thế mà tạo
