Chương 9
Ta hãy bắt đầu xem xét những định nghĩa chung của quả đầu và dân chủ, và
sự khác biệt trong khái niệm về công bằng và công lý của hai chế độ này.
Vì người ta ai cũng muốn được đối xử công bằng, nhưng khái niệm của họ
về công bằng lại khiếm khuyết và không diễn tả được hết ý nghĩa. Thí dụ,
[cả quả đầu lẫn dân chủ đều cho rằng] công bằng là bình đẳng về phương
diện tham gia chính quyền, nhưng [theo người dân chủ], đó là sự bình đẳng
giữa những người đồng đẳng, chứ không phải bình đẳng cho tất cả mọi
người. Còn trong chế độ quả đầu, sự bất bình đẳng [về phương diện tham
gia chính quyền], lại được xem là công bằng, nhưng đó là sự công bằng
giữa những người không đồng đẳng. Cả hai phe đều không để ý đến một
yếu tố quan trọng, đó là khi áp dụng nguyên tắc bình đẳng, họ vừa là đối
tượng vừa là người phán xét. Và người ta, khi dính dáng đến [quyền lợi
của] chính mình, đều không thể nào phán xét cho công minh được. Trong
khái niệm về sự công bằng chứa đựng một mối quan hệ đến con người cũng
như vật chất, và một sự phân phối công bằng, như tôi đã nói đến trong cuốn
Đạo Đức, cũng hàm ý rằng có cùng một tỷ lệ giữa con người và vật chất.
Cả hai phe đồng ý về sự bình đẳng vật chất, nhưng tranh cãi về sự bình
đẳng giữa con người; cũng chỉ vì lý do mà tôi đã đưa ra, họ vừa là đối
tượng vừa là người phán xét. Thứ hai, cả hai phe chỉ có một khái niệm giới
hạn về sự công bằng, nhưng lại tưởng là mình đang bàn về một sự công
bằng tuyệt đối. Vì thế, đối với một phe, nếu con người không bình đẳng về
một phương diện, về tài sản chẳng hạn, thì họ bị coi như bất bình đẳng về
mọi phương diện; còn đối với phía bên kia, nếu người ta được coi như bình
đẳng về một phương diện, thí dụ như sinh ra là người tự do, thì họ coi như
được bình đẳng về mọi phương diện.
Nhưng cả hai phe đều bỏ qua một điểm trọng yếu. Nếu con người quần tụ
lại trong xã hội chỉ nhằm đến việc tích luỹ tài sản, thì phần thưởng của nhà
