CHÍNH TRỊ LUẬN (THE POLITICS) - Trang 217

là chơi trò mị dân ngay trong nội bộ quả đầu (dù chế độ quả đầu chỉ gồm
một thiểu số cai trị, cũng vẫn có kẻ mị dân trong số đó, như tại Athens, phe
của Charicles thắng thế nhờ ve vãn được phe Ba Mươi; và trong thời kỳ
Nhóm Bốn Trăm, Phrynichus nắm được quyền nhờ ve vãn được phe này.
Loại thứ hai là những kẻ quả đầu chơi trò mị dân với quần chúng. Đây là
trường hợp tại Larissa, khi những người thay vì phải bảo hộ những công
dân lại tìm cách thống trị toàn dân, vì họ được lên nắm quyền do toàn dân
bầu lên. Đó là số phận của tất cả những chế độ quả đầu mà quan chức được
bầu lên, như tại Abydos, không phải từ chính giai cấp của họ, mà do toàn
dân hay do quân đội bầu ra, dù những quan chức này phải hội đủ điều kiện
tài chánh, hay phải là hội viên của một tổ chức chính trị. Thêm nữa, những
rắc rối tương tự cũng xảy ra trong trường hợp toà án lại gồm những người
không thuộc về giai cấp cai trị, thì những chính trị gia quả đầu lại dùng thủ
đoạn mị dân để thay đổi hiến pháp, như đã xảy ra tại Heraclea (nằm bên bờ
Hắc Hải). chế độ quả đầu thay đổi khi thành viên của chính quyền, [vốn đã
thiểu số], muốn giới hạn thêm nữa giới cầm quyền. Điều này khiến cho
những người (cũng trong giới thiểu số) đòi hỏi quyền bình đẳng tham gia
phải kéo nhân dân vào cuộc tranh chấp. Thay đổi trong chế độ quả đầu
cũng xảy ra khi những người trong thành phần cai trị phung phí tài sản cho
cuộc sống xa hoa, vì muốn tạo ra thay đổi bằng cách tự đưa mình lên làm
nhà độc tài, hay đưa người khác lên như trường hợp
Hipparimus đưa Dionysius lên làm nhà độc tài tại Syracuse, và tại
Amphipolis, Cleotimus đưa những di dân Chalcis vào định cư, rồi khích
động cho họ làm loạn chống lại người giàu có. Cũng cùng lý do đó, tại
Aegina, người có nhiệm vụ thương thuyết với Chares (tướng của Athens)
lại muốn mượn tay viên tướng này để đưa mình lên làm nhà độc tài cùa
Aegina. Cũng có khi một phe trong nhóm quả đầu trực tiếp thay đổi thể chế
chính trị, thí dụ bằng cách biển thủ công quỹ, như tại Apollonia, và bị
chống đối đưa đến thay đổi thể chế. Nhưng, nếu chế độ quả đầu mà thống
nhất được với nhau, thì chế độ này không dễ gì bị triệt tiêu vì nội bộ xào
xáo. Thí dụ như tại Pharsalus, những người cầm quyền chỉ gồm một số nhỏ,
nhưng họ cai trị một nước lớn, vì biết đoàn kết với nhau.