Quyển II. Luận về các mô hình nhà
nước lý tưởng trên lý thuyết
CHƯƠNG 1
Mục đích của chúng ta là xét xem, đối với những người có khả năng thể
hiện đời sống lý tưởng của họ, đâu là dạng thức tốt nhất cho một cộng đồng
chính trị. Vì vậy, chúng ta phải nghiên cứu những cơ cấu chính trị đang
hiện hữu thực sự trong các nước có bộ máy cai trị hữu hiệu, cùng với
những cơ cấu lý tưởng do các nhà tư tưởng nổi tiếng tạo nên trên lý thuyết,
hầu tìm ra đâu là cơ cấu chính trị tốt và hữu dụng cho con người. Xin đừng
cho rằng trên con đường tìm kiếm những mô hình lý tưởng đó chúng ta
đang muốn tỏ ra mình là những người thông thái. Chúng ta tiến hành cuộc
tìm kiếm này chỉ vì những cơ cấu chính trị mà chúng ta biết đều có nhiều
khuyết điểm.
Ta sẽ bắt đầu từ khởi điểm tự nhiên của đề tài. Có ba chọn lựa có thể xảy
ra: công dân của một nước hoặc là có chung mọi thứ, hoặc là không có
chung thứ gì hết, hoặc là chỉ có chung một số điều nào đó thôi. Sự kiện
công dân không có chung điều gì hết hiển nhiên là điều không thể xảy ra, vì
cơ cấu chính trị là một cộng đồng, và cộng đồng thì, tối thiểu, phải có một
chỗ chung - một thành phố ở một nơi chốn nào đó và mọi người cùng cư
ngụ trong đó. Nhưng liệu một nước được cai trị khéo léo sẽ có chung nhau
mọi điều hay chỉ có chung nhau một số điều nào đó? Bởi vì, như Socrates
đã đưa ra mô hình nhà nước được Plato thuật lại trong cuốn Cộng Hoà, theo
mô hình này thì mọi công dân đều có chung của cải vật chất, và chung cả
vợ và con nữa. Như thế thì tình trạng hiện tại của chúng ta và mô hình mới
được đề nghị, cái nào tốt hơn?
