Hầu hết chúng ta đều có những ảo tưởng tích cực về bản thân ở một mức độ
nào đó. Năm 1997, U.S. News and World Report tiến hành một cuộc khảo sát
xem ai là người có khả năng lên thiên đàng nhiều nhất sau khi mất. Tổng thống
Bill Clinton có mức điểm 52%, Michael Jordan 65%, còn Mẹ Teresa nhận được
79%. Nhưng đoán xem ai cao điểm nhất? Ai là người nhận con số 87% khả năng
lên thiên đường? "Tôi." Mọi người đều nghĩ rằng mình chính là người có khả
năng bước qua cổng thiên đàng nhất.
Điều này mở ra vấn đề về sự kiêu căng. Chẳng phải là mớ tự tin đó sẽ biến
bạn thành một gã khốn ư? Buồn thay, vẫn có vài mặt tích cực về vụ này. Người ái
kỷ, những vị vua ti tiện và nữ hoàng tự tin, lại ghi điểm tốt hơn khi phỏng vấn xin
việc. Một trong những tác giả của nghiên cứu cho biết, "Chúng ta không thật sự
muốn thuê những người ái kỷ nhưng có thể kết cục lại thuê, bởi vì họ xuất hiện
với phong thái tự tin và có vẻ có năng lực." Thêm vào đó, họ còn có khả năng
vươn lên những vị trí lãnh đạo. Tự tin thái quá đã được chứng minh làm gia tăng
kết quả của đội nhóm, trong khi tự ti thái quá lại gây hại.
Tại sao sự tự tín lại mạnh mẽ như thế? Nó cho chúng ta cảm giác kiểm soát.
Marshall Goldsmith giải thích:
Những người tin rằng mình có thể thành công thường nhìn thấy cơ hội, tròng
khi những người khác lại nhìn thấy nguy cơ. Họ không ngại ngần sự không chắc
chắn hay mơ hồ, họ yêu thích chúng. Họ chấp nhận nhiều rủi ro để nhận về nhiều
thành quả hơn. Khi được lựa chọn, họ đặt cược vào bản thân mình. Người thành
công có một "mức độ tự kiểm soát" cao. Nói cách khác, họ không cảm thấy mình
là nạn nhân của số phận. Họ xem thành công như một phần của động lực và khả
năng của riêng mình — chứ không phải của vận may, cơ hội ngẫu nhiên, hay số
phận. Họ vẫn giữ niềm tin này thậm chí khi vận may đóng vai trò cốt tử trong
thành công của họ.
Kasparov không thể hiểu được tại sao Deep Blue lại đi quân xe, nhưng anh
nghĩ rằng chiếc máy hẳn phải có lý do thích đáng, và nó khiến anh cảm thấy mất
kiểm soát. Khi mất kiểm soát, anh mất đi sự tự tin và dần dà thua cả trận đấu.
Nếu sự tự tin mạnh mẽ như vậy, liệu chúng ta có nên tỏ ra tự tin trong khi
không hề tự tin chút nào?
