hay những nỗi đau thể chất." Thử tưởng tượng đời sẽ thế nào nếu như công việc
của bạn yêu cầu phải dùng đến thế mạnh dấu ấn mỗi ngày. Dĩ nhiên bạn sẽ làm
việc nhiều giờ hơn. Ai lại muốn về nhà chứ?
Mấu chốt ở đây là từ "làm việc." Ta thường sử dụng từ này với hàm ý xấu.
"Tôi ghét phải làm mớ việc này." Nhưng chúng ta cũng sử dụng nó với ý nghĩa
"công việc." Khi công việc hoàn thành, đó không phải là chuyện xấu. Như Mark
Twain đã viết trong The Adventures of Tom Sawyer, "Làm việc bao hàm bất cứ
thứ gì mà ta bắt buộc phải thực hiện. Chơi bao hàm bất cứ thứ gì mà ta không bắt
buộc phải thực hiện." Khi bạn thích việc của mình, bạn có thể vẫn căng thẳng
nhưng cuối cùng mọi chuyện vẫn xứng đáng. Không ai cảm thấy hạnh phúc suốt
chặng đường chạy marathon. Nửa đường leo lên đỉnh Everest, bạn sẽ thắc mắc tại
sao mình lại nghĩ đây là một ý tưởng hay. Lấy bằng tiến sĩ có thể tốn hàng năm
trời nỗ lực khổ nhọc và cô đơn, nhưng đó lại là thứ mà người ta thường cảm thấy
tự hào nhất. Ví dụ điển hình nhất chính là sinh con. Làm cha mẹ chắc chắn là rất
căng thẳng và khó khăn. Đối với vài người, đó chính là công việc toàn thời gian.
Nhưng không một ai nghiêm túc lại nói kiểu, "Mấy vụ làm cha mẹ dạy dỗ con cái
này sẽ giết mình mất thôi. Mình nên dừng lại." Đôi khi thật sự có cảm giác như
nó sắp giết bạn thật, chắc rồi, nhưng đó cũng chính là công việc có ý nghĩa nhất
đời người, và thử thách chỉ làm cho phần thưởng thêm ngọt ngào hơn. Và một sự
nghiệp mà ta yêu thích cũng không khác gì mấy.
Nếu sự nghiệp ý nghĩa giúp bạn sống lâu hơn, vậy điều gì làm bạn chết sớm
hơn? Thất nghiệp. Eran Shor, giáo sư Đại học McGill, nhận thấy người thất
nghiệp có tỷ lệ tử vong sớm cao hơn bình thường tận 63%. Những vấn đề sức
khỏe có từ trước không mấy ảnh hưởng, điều này đồng nghĩa với việc đây không
chỉ là một sự tương quan, mà rất có khả năng thất nghiệp chính là nguyên nhân.
Đây cũng không phải một nghiên cứu quy mô nhỏ. Nó kéo dài trong 40 năm, liên
quan đến 20 triệu người ở 15 quốc gia khác nhau. Con số 63% không thay đổi
nhiều dù cho người đó sống ở đâu.
Sự không vui khi thất nghiệp có thể tác động xấu hơn thế nữa. Hầu hết
nghiên cứu cho thấy mức độ hạnh phúc của bạn khá ổn định theo thời gian. Kết
hôn khiến cho bạn hạnh phúc hơn, nhưng chỉ trong vài năm, hầu hết mọi người sẽ
quay về mức độ hài lòng trước đó. Nếu bạn đời mất đi, ta sẽ buồn lòng trong
khoảng 7 năm, nhưng rồi sau đó, bùm — trở về mức cũ. Tuy nhiên, có vài thứ có
thể để lại tổn thương vĩnh viễn trong tần suất nở nụ cười, chẳng hạn như mắc bạo
