thực sự hạnh phúc 13% thời gian. Các sở thích đạt mức 34%, còn thể thao hay
chơi game đạt tới 44%. Nhưng bọn trẻ thường hay chọn làm gì nhất? Trẻ em
dành thời gian xem ti vi nhiều hơn gấp 4 lần. Khi không có kế hoạch, chúng ta
thường làm những thứ thụ động và dễ dàng — chứ không phải những điều thực
sự khiến mình thỏa mãn.
Robert Epstein đã khảo sát 30.000 người ở 30 quốc gia và nhận thấy phương
pháp hiệu quả nhất giúp giảm căng thẳng chính là lên kế hoạch. Khi nghĩ trước
về những chướng ngại và tìm cách để vượt qua, ta cảm thấy mình đang kiểm soát.
Đó chính là bí mật để hoàn thành mọi việc. Kết quả chụp MRI cho thấy, cảm giác
kiểm soát cho ta động lực hành động. Khi nghĩ rằng mình có thể tạo ra sự khác
biệt, ta có xu hướng gắn kết hơn. Mọi chuyện sẽ không hề đáng sợ khi tay ta đang
đặt trên vô lăng. Và phần thú vị nhất — và cũng hữu ích nhất — chính là không
phải việc thật sự kiểm soát được tình hình mới khiến cho mọi chuyện thay đổi.
Chỉ cần là cảm giác kiểm soát thôi. Joe Simpson không thể kiểm soát được tình
huống khi bị mắc kẹt trên ngọn núi với cái chân gãy, nhưng chính việc biến nó
thành trò chơi khiến anh cảm thấy mình vẫn đang kiểm soát tình hình.
Tầm quan trọng của sự kiểm soát liên quan rất nhiều đến thần kinh học.
Tóm gọn: Khi căng thẳng, bạn không thể suy nghĩ sáng suốt. Dưới áp lực, phần
trung tâm suy nghĩ lý trí — phần vỏ não trước trán — sẽ buông tay đầu hàng. Hệ
viền (limbic system), nơi phát sinh cảm xúc, sẽ chiếm quyền. Một nghiên cứu do
Amy Amsten tại Đại học Yale cho biết, "Ngay cả những căng thẳng cấp tính khá
nhẹ không thể kiểm soát cũng có thể gây mất mát khả năng nhận thức trước trán
một cách nhanh chóng và đáng kể." Trong một bài phỏng vấn, Arnsten cũng nói
rằng, "Sự mất mát chức năng trước trán chỉ xảy ra khi chúng ta cảm thấy mất
kiểm soát. Chính phần vỏ não trước trán sẽ tự quyết định liệu ta có đang kiểm
soát hay không. Thậm chí nếu ta chỉ ảo giác là mình đang kiểm soát, phần chức
năng đó vẫn hoạt động." Tim của bạn cũng không khoái vụ thiếu kiểm soát đâu.
Một nghiên cứu từ tạp chí Health Psychology ghi nhận, khi cảm thấy không nắm
quyền kiểm soát, khả năng đau tim sẽ tăng lên. Đoán xem ai sẽ tăng khả năng đau
tim nhiều nhất? Chính là những người bình thường ít bị rủi ro về tim mạch.
Để nắm rõ hơn về tầm quan trọng của việc kiểm soát, hãy nhìn vào các
doanh nhân. Một nghiên cứu với khoảng 2.000 chủ doanh nghiệp nhỏ cho thấy,
hơn 50% làm việc hơn 40 giờ/tuần. Công việc không hề ít hơn. Tuy 41% nói rằng
làm việc cho bản thân giúp giảm thiểu căng thẳng, 32% lại cho rằng tình trạng
