đặc tính tiêu cực hay được đề cập chung với "bạo lực" và "tội phạm," nhưng đặc
tính ấy cũng đồng thời có một sự liên kết rõ ràng với sự sáng tạo.
Liệu bạn có thuê một kẻ tâm thần không? Chắc là không rồi. Và nghiên cứu
cũng chỉ ra rằng, tính trung bình, người tâm thần cũng không khá khẩm gì lắm.
Hầu hết mọi người sẽ dừng lại ở đây, nhưng một nghiên cứu có tên "Personality
Characteristics of Successful Artists" cũng cho thấy những người giỏi nhất trong
lĩnh vực sáng tạo có điểm bài kiểm tra mức độ tâm thần cao hơn hẳn so với
những người đồng môn kém hơn. Bên cạnh đó, một nghiên cứu khác từ Journal
of Personality and Social Psychology đồng thời chỉ ra rằng những tổng thống Mỹ
thành công cũng có điểm cao hơn trong thang đo rối loạn nhân cách.
Thường thì những tố chất tăng cường được ngụy trang thành những tố chất
"tích cực" bởi vì chúng ta thường tin những người thành công. Có một câu nói
đùa rằng kẻ nghèo thì bị điên, nhưng người giàu thì "lập dị." Những đặc tính như
sự ám ảnh được quan niệm là tích cực đối với những người đã thành công, nhưng
tiêu cực với phần còn lại. Chúng ta đều biết có những người thành công là nhờ
theo chủ nghĩa hoàn hảo, trong khi một số khác thì đơn giản chỉ bị xem là "điên."
Nghiên cứu của K. Anders Ericsson, được cả thế giới biết đến nhờ Malcolm
Gladwell, chỉ ra rằng mất khoảng 10.000 giờ để một người trở thành chuyên gia
trong một lĩnh vực nào đó. Và cũng có một phản ứng rất tự nhiên khi người ta
nghe qua con số khủng này: Vì cái gì mà có người lại muốn cày ải nhiêu giờ đến
vậy?
BỊ đóng khung với từ "chuyên môn," chúng ta nhanh chóng liên kết nó với
các khái niệm tích cực, như "cống hiến" hay "đam mê." Tuy vậy, chẳng ai nghi
ngờ rằng để dành nhiều thời gian và công sức cho một thứ không thật sự cần thiết
như thế, ta hẳn phải bị ám ảnh bởi thứ ấy. Trong khi các thủ khoa xem trường học
như một công việc, cố chăm chỉ để lấy điểm A và tuân theo quy tắc, những kẻ ám
ảnh sáng tạo thành công bằng cách ôm ấp niềm đam mê trong việc mình làm với
tinh thần mộ đạo.
Trong một nghiên cứu đáng nhớ có tên The Mundanity of Excellence,
Daniel Chambliss đã kiểm nghiệm qua những công việc hàng ngày cực kỳ cống
hiến, ổn định, và đơn điệu của các vận động viên bơi lội hàng đầu. Cứ nghĩ tới
cảnh họ phải làm mớ công việc đó hết ngày này qua ngày nọ trong suốt nhiều
năm, cái ý tưởng về cống hiến nghe chừng sáo rỗng. Chỉ có từ "ám ảnh" nói
khiến ta gật gù tán đồng.
