nhất, điều hoàn toàn trái ngược lại xuất hiện: Những người có kết quả tốt nhất lại
gần gũi chứ không nghiêm khắc.
Tuy một vài nghiên cứu cho thấy áp lực xã hội khi là người tốt nhưng không
có quyền lực có thể làm người ta bị đau tim, nghiên cứu toàn diện hơn lại cho
thấy câu châm ngôn xưa "Người tốt hay chết sớm" lại không đúng. Nghiên cứu
Terman, một nghiên cứu theo dõi nhiều đối tượng nghiên cứu suốt cả đời, phát
hiện ra rằng người tốt sống lâu hơn. Ta có xu hướng nghĩ rằng nhận được sự giúp
đỡ của người khác giúp kéo dài tuổi thọ, nhưng sự thật lại ngược lại: Những
người cho nhiều sống lâu hơn.
Cuối cùng, còn vấn đề về hạnh phúc nữa. Tuy rằng số liệu cho thấy kẻ chơi
bẩn thường được thăng chức hay kiếm khá hơn, họ cũng chẳng hài lòng với cuộc
sống của mình hơn ai. Thế nhưng, nghiên cứu cho thấy những người đạo đức lại
cảm thấy hạnh phúc hơn. Những người không chấp nhận hành vi thiếu đạo đức
thường có mức độ an lạc cao hơn những người cảm thấy lừa dối cũng chả sao.
Mức độ chênh lệch hạnh phúc này tương đương với niềm hạnh phúc có được khi
được tăng một ít thu nhập, khi kết hôn, và khi đi nhà thờ thường xuyên.
Đây chính là sai lầm của Moldova. Khi không còn tin tưởng hay giúp đỡ
người khác, người dân nơi đây bỏ lỡ rất nhiều thứ có thể cho họ hạnh phúc.
Nghiên cứu cho thấy xài tiền vì người khác làm ta hạnh phúc hơn xài cho chính
mình. Làm tình nguyện 2 tiếng/tuần có thể giúp tăng cảm giác hài lòng về cuộc
sống. Thậm chí, đáng ngạc nhiên hơn, những ai dành thời gian giúp đỡ người
khác lại cảm thấy ít bận rộn và có nhiều thời gian rảnh hơn.
Trong ngắn hạn, một chút gian dối và ác ôn có thể hiệu quả. Nhưng theo
thời gian, nó sẽ làm ô nhiễm cả môi trường xã hội và chẳng lâu sau, tất cả mọi
người sẽ nghi kỵ lẫn nhau cũng như không muốn hành động vì lợi ích chung nữa.
Người-nhận-về có lợi trong ngắn hạn, nhưng kèm theo là những nhược điểm.
Cuối cùng, sẽ không ai muốn giúp bạn nữa, bởi họ đã quá rõ con người bạn. Ai là
kẻ thù lớn nhất của Người-nhận-về? Chính là những Người-nhận-về khác, nghiên
cứu của Grant cho biết. Người-cho-đi nhận được rất nhiều sự giúp đỡ từ những
Người-cho-đi khác và nhận được sự bảo vệ từ Người-dung-hòa — những người
tin rằng để công bằng thì những hành động tốt nên được tưởng thưởng. Người-
cho-đi chỉ phải ngại những Người-nhận-về. Trong khi đó, Người-nhận-về sẽ bị
mọi người ghét bỏ, kể cả những kẻ ích kỷ như mình.
