Trừ khi Người-nhận-về biết học cách tin tưởng và hợp tác, còn không thì họ
sẽ chẳng bao giờ có thể nhân rộng nỗ lực theo cách mà Người-cho-đi có thể.
Thậm chí Người-dung-hòa, những người hưởng lợi từ niềm tin và tư tưởng có
qua có lại, cũng có giới hạn nhất định bởi tâm lý trông đợi người khác làm điều
tốt trước sẽ ngăn cản sự trao đổi vốn có lợi cho cả hai.
Bạn có thể nghĩ rằng tôi đang nói đỡ cho thực tế có rất nhiều Người-cho-đi
kết cục vẫn thảm hại. Sự khác biệt giữa Người-cho-đi thành công và thất bại
không phải ngẫu nhiên. Adam Grant ghi nhận rằng Người-cho-đi hoàn toàn quên
mình, kiệt sức vì giúp đỡ mọi người và cuối cùng bị vắt kiệt bởi Người-nhận-về,
khiến cho kết quả trong bảng xếp hạng của họ rất kém. Có vài việc mà Người-
cho-đi có thể làm để dựng nên giới hạn cho bản thân và đảm bảo mọi việc không
vượt quá tầm kiểm soát. 2-giờ-làm-tình-nguyện chẳng hạn. Đừng làm nhiều hơn
con số đó. Nghiên cứu của Sonja Lyubomirsky cho thấy ta sẽ hạnh phúc và ít
stress hơn khi biết "khoanh vùng" nỗ lực giúp đỡ của mình hơn là "rải rải" không
ngừng. Vì vậy, nếu giới hạn chỉ làm tất cả những việc tốt 1 ngày/tuần, Người-
cho-đi có thể đảm bảo việc hỗ trợ người khác không ảnh hưởng đến thành quả
của mình. 100 giờ/năm có vẻ là con số vi diệu cần tìm.
Grant cũng chỉ ra một con át chủ bài khác mà Người-cho-đi nắm trong tay:
những Người-dung-hòa. Họ muốn nhìn thấy cái tốt được tưởng thưởng và cái xấu
bị trừng trị nên sẵn sàng ra sức trừng phạt Người-nhận-về và bảo vệ Người-cho-
đi. Miễn là Người-cho-đi vẫn được vây quanh bởi những Người-dung-hòa, họ sẽ
không cần phải quá lo ngại vấn đề bị lợi dụng.
Chuyện nãy giờ có vẻ loằng ngoằng. Trong ngắn hạn, làm kẻ chơi bẩn sẽ có
lợi, nhưng dần dà sẽ rất tai hại vì mọi người xung quanh cũng sẽ chơi bẩn lại.
Trong dài hạn, Người-cho-đi sẽ được đền đáp xứng đáng, mặc dù họ có nguy cơ
bị vắt kiệt bởi những kẻ khác. Trong cuộc chiến giữa thiện và ác, liệu có một
người chiến thắng cuối cùng? Liệu có cách hành xử nào chắc chắn sẽ giúp bạn
tiến lên phía trước nhưng vẫn có thể an tâm ngủ ngon hàng đêm như một người
đường hoàng?
Sự thực là có.
