CHỐNG DUHRING - Trang 15

dàng hơn nếu đưa nhận thức về những quy luật của tư duy biện chứng vào
việc tìm hiểu tính chất biện chứng của những sự kiện ấy. Dù sao, khoa học
tự nhiên cũng đã tiến xa đến mức nó không thể tránh được sự tổng hợp biện
chứng được. Nhưng nó sẽ thực hiện được sự tổng hợp ấy một cách dễ dàng
hơn nếu nó không quên rằng kết quả trong đó những kinh nghiệm của nó
được khái quát, là những khái niệm; rằng nghệ thuật vận dụng những khái
niệm không phải bẩn sinh mà có, cũng không phải là do ý thức bình thường
hàng ngày đem lại, mà đòi hỏi một tư duy thực sự, tư duy này có một lịch
sử kinh nghiệm lâu dài, cũng lâu dài như lịch sử nghiên cứu hoa học tự
nhiên có tính chất kinh nghiệm chủ nghĩa. Chỉ có khi nào khoa học tự nhiên
học tập tiếp thu được những kết quả của hai nghìn năm trăm năm phát triển
của triết học thì nó mới có thể, một mặt, thoát khỏi mọi thứ triết học tự
nhiên đứng tách riêng, đứng ngoài và đứng trên nó, và mặt khác, thoát khỏi
cái phương pháp tư duy hạn chế của chính nó, do chủ nghĩa kinh nghiệm
Anh để lại.
Luân đôn, ngày 23 tháng chín 1885
III
Ngoài mấy điểm sửa đổi rất không đáng kể về cách hành văn, bản in lần
này chỉ là in lại lần xuất bản trước. Chỉ có trong một chương, chương mười
trong phần thứ hai: "Về quyển Lịch sử phê phán ", tôi mới tự cho phép đưa
thêm những điểm bổ sung trọng yếu, vì những lý do sau đây.
Như đã nói đến trong lời tựa viết cho lần xuất bản thứ hai, tất cả những
điều cơ bản trong chương này là của Mác. Trong lần biên soạn đầu tiên
dùng cho một bài báo, tôi đã buộc phải rút ngắn bản thảo của Mác lại rất
nhiều, đó là những phần trong đó việc phê phán những luận điểm của Đuy-
rinh đã lùi lại phía sau để nhường cho sự trình bày những quan điểm của
chính Mác về lịch sử khoa kinh tế. Nhưng chính phần đó của bản thảo ngay
cả ngày nay cũng vẫn có một ý nghĩa lớn lao nhất và bền vững nhất. Tôi
cho rằng tôi có nghĩa vụ giữ lại đầy đủ nhất và đúng từng câu từng chữ
những suy luận của Mác trong đó ông đã đặt những người như Petty, North,
Locke, Hume vào vị trí xứng đáng của họ trong quá trình phát sinh môn
kinh tế chính trị cổ điển; tôi lại càng thấy cần thiết phải dẫn ra sự giải thích