riêng của nó, một sự phủ định như thế để có thể có được sự phát triển.
Trong phép tính những đại lượng vô cùng bé, việc phủ định diễn ra khác
với khi thành lập những luỹ thừa dương từ những số căn âm. Phải học tập
điều này, cũng như mọi điều khác. Nếu chỉ biết rằng thân cây đại mạch và
phép tính những đại lượng vô cùng bé được bao quát trong khái niệm phủ
định cái phủ định, tôi vẫn không thể giống đại mạch thành công, mà cũng
chẳng làm được tính vi phân và tính tích phân, cũng như nếu chỉ biết những
quy luật về sự quy định thanh âm bằng kích thước của dây đàn, tôi vẫn
không thể chơi đàn vĩ cầm ngay được. - Nhưng rõ ràng là nếu phủ định cái
phủ định chỉ là cái trò trẻ con - cứ viết ra số a rồi lại xoá nó đi, hay là lần
lượt nói rằng một cái hoa hồng là hoa hồng rồi lại nói rằng nó không phải là
hoa hồng, thì ngoài cái ngu xuẩn của một kẻ tiến hành cái trò chơi tẻ ngắt
ấy, người ta chẳng rút ra được một cái gì hết. Và tuy vậy bọn siêu hình vẫn
muốn làm cho chúng ta tin rằng nếu chúng ta muốn thực hiện sự phủ định
cái phủ định thì phải làm như thế mới là đúng.
Thế là một lần nữa, chính ông Đuy-rinh chứ chẳng phải ai khác, lại đánh
lừa chúng ta khi ông ta quyết đoán rằng phủ định cái phủ định là một phép
loại suy kỳ quái do Hegel phát minh ra, lấy trong lĩnh vực tôn giáo và xây
dựng trên lịch sử của tội tổ tông và của sự chuộc tội. Từ lâu người ta đã suy
nghĩ một cách biện chứng trước khi biết biện chứng là cái gì, cũng như họ
đã nói văn xuôi từ lâu, trước khi từ "văn xuôi" xuất hiện. Quy luật phủ định
cái phủ định, được thực hiện một cách không có ý thức trong tự nhiên và
trong lịch sử, và trước khi còn được nhận thức, nó cũng diễn ra một cách
không tự giác cả trong đầu óc chúng ta nữa, - quy luật đó lần đầu tiên đã
đươc Hegel nêu lên một cách nổi bật. Và nếu ông Đuy-rinh muốn tự mình
làm theo quy luật đó một cách lén lút và chỉ có cái tên gọi là làm cho ông ta
khó chịu, thì ông ta cứ việc đi tìm một cái tên gọi hay hơn. Nhưng nếu
không ta lại muốn gạt bỏ bản thân thực chất của sự việc đó ra khỏi tư duy,
thì trước hết xin ông ta hãy làm ơn bỏ nó ra khỏi tự nhiên và lịch sử đi đã,
và xin ông hãy phát minh ra một môn toán trong đó - a x - a không phải là
+ a2, và trong đó vi phân và tích phân đều bị cấm, nếu ai không tuân theo
sẽ bị phạt.