CHỐNG DUHRING - Trang 237

hàng hoá là hình thái biểu hiện đầu tiên của tư bản. Xét về mặt lịch sử thì
đâu đâu tư bản cũng đối lập với sở hữu ruộng đất, trước tiên là dưới hình
thái tiền, với tư cách là tài sản bằng tiền, tư bản của thương nhân và tư bản
cho vay nặng lãi... Lịch sử ấy hàng ngày đang diễn ra trước mắt chúng ta.
Khi mới xuất hiện lần đầu tiên trên vũ đài, tức là trên thị trường, - thị
trường hàng hoá, thị trường lao động hay thị trường tiền tệ, - thì mỗi một tư
bản bao giờ cũng xuất hiện dưới dạng tiền, số tiền này phải được chuyển
hoá thành tư bản thông qua những quá trình nhất định"[64]. Đó lại là một
sự thật mà Mác một lần nữa đã nhận thấy. Không thể bác bỏ sự thật đó, ông
Đuy-rinh đã xuyên tạc nó đi : tư bản sinh ra từ tiền !
Sau đó Mác tiếp tục nghiên cứu những quá trình nhờ chúng mà tiền biến
thành tư bản, và trước hết ông thấy rằng hình thức trong đó tiền lưu thông
với tư cách là tư bản, và một hình thức ngược lại với hình thức trong đó
tiền lưu thông với tư cách là vật ngang giá chung của các hàng hoá. Một
người chủ hàng hoá giản đơn thì bán để mua; anh ta bán cái mà anh ta
không cần dùng, và với tiền thu được, anh ta mua cái mà anh ta cần dùng.
Còn nhà tư bản bắt tay vào công việc thì thoạt tiên mua cái mà bản thân hắn
không cần đến; hắn mua để bán, hơn nữa lại để bán đắt hơn, nhằm thu trở
lại giá trị của số tiền đã bỏ ra lúc ban đầu để mua, cộng với số tiền tăng
thêm nào đó, mà Mác gọi là giá trị thặng dư.
Giá trị thặng dư đó do đâu mà ra ? Nó không thể do người mua đã mua
những hàng hoá dưới giá trị của nó, cũng không thể do người bán đã bán lại
hàng hoá đó trên giá trị của nó. Vì trong cả hai trường hợp, cái được và cái
mất của mỗi bên sẽ bù trừ lẫn nhau, vì mỗi người đều lần lượt là người mua
và người bán. Nó cũng không thể do lừa gạt mà có được, vì sự lừa gạt quả
là có thể làm thiệt hại người này để cho người kia giàu lên, nhưng không
thể làm cho tổng số tiền của cả hai người tăng lên dược, do đó cũng không
thể làm tăng thêm tổng số những giá trị đang lưu thông nói chung. "Toàn
bộ giai cấp các nhà tư bản của một nước không thể kiểm lãi bằng cách lừa
bịp bản thân mình được".
Tuy vậy chúng ta vẫn thấy rằng toàn bộ giai cấp các nhà tư bản ở mỗi nước
đều không ngừng giàu lên bằng cách bán đắt hơn họ đã mua, bằng cách