CHỐNG DUHRING - Trang 268

chủ nghĩa, cho nên những nguyên lý và định lý thuộc về vấn đề này chỉ có
thể có được ở các tác giả của xã hội Hy lạp thời cổ chẳng hạn, trong chừng
mực mà một số hiện tượng như : sản xuất hàng hoá, thương nghiệp, tiền, tư
bản cho vay lấy lãi, v.v... đều có trong cả hai xã hội. Chừng nào những
người Hy lạp thực hiện những cuộc tập kích có tính chất ngẫu nhiên vào
lĩnh vực đó, thì họ cũng tỏ ra có thiên tài, và độc đáo như trong tất cả mọi
lĩnh vực khác. Bởi vậy về mặt lịch sử, những quan điểm của họ cấu thành
những khởi điểm lý luận của khoa học hiện đại. Bây giờ chúng ta hãy nghe
ông Đuy-rinh, một người bao quát lịch sử toàn thế giới, trình bày:
"Như vậy là, về mặt lý luận khoa học kinh tế trong thời cổ đại thì nói cho
đúng ra (!) chúng ta chẳng thấy có điều gì là tích cực để báo cáo cả, và
trong thời trung cổ hoàn toàn xa lạ với khoa học thì lại còn cung cấp ít cơ
hội hơn để nói thêm (nói thêm là chẳng có gì để báo cáo cả !). Nhưng, vì
cái thói hư danh muốn trưng cái về uyên bác bề ngoài.. đã xuyên tạc tính
chất thuần tuý của khoa học hiện đại, nên ít ra cũng cần phải nêu lên vài thí
dụ để lưu ý."
Và sau đó ông Đuy-rinh đưa ra những thí dụ về một sự phê phán mà ngay
cả "cái vẻ uyên bác bề ngoài" cũng không có.
Luận điểm của Aristoreles cho rằng:
"Mỗi của cải đều có hai công dụng: một công dụng thuộc đồ vật với tự cách
là đồ vật và một công dụng không thuộc đồ vật, ví dụ như đôi dép có thể
dùng để đi, lại có thể dùng để trao đổi; cả hai đều là những cách sử dụng
đôi dép, bởi vì ngay cả kẻ đem đổi dép lấy cái mà mình thiếu, như tiền hay
thức ăn, thì cũng dùng đôi dép với tư cách là đôi dép: nhưng đó không phải
là cách sử dụng tự nhiên của đôi dép, vì nó tồn tại không phải là để trao
đổi" [75]
Luận điểm đó, theo ông Đuy-rinh "không những được nêu ra một cách quả
thật tầm thường và theo kiểu học trò". Hơn thế nữa, những kẻ nào thấy
trong luận điểm đó "một sự phân biệt giữa giá trị sử dụng và giá trị trao
đổi" thì kẻ dó lại còn rời vào cái "tình hình lố bịch" là quên rằng "trong thời
gian gần đây nhất " và "trong khuôn khổ của học thuyết tiên tiến nhất", - cố
nhiên đó là học thuyết của chính ông Đuy-rinh, - thì giá trị sử dụng và giá