CHỐNG DUHRING - Trang 35

những "con người". Ba nhà không tưởng được gọi là những "nhà thuật sỹ
luyện đan xã hội". Trong ba người ấy, Saint-Simon còn được đối xử một
cách độ lượng vì ông chỉ bị trách cứ là bị bệnh "cuồng nhiệt", hơn nữa.
người ta còn thông cảm nhận xét rằng ông mắc chứng loạn óc tôn giáo. Khi
nói đến Fourier thì ông Đuy-rinh hoàn toàn không thể nào chịu đựng được
nữa. Vì Fourier
"đã bộc lộ... tất cả những yếu tố của sự điên rồ... những ý kiến mà nói cho
đúng ra là có thể tìm thấy trong các nhà thương điên.. những ước mơ hỗn
loạn nhất... sản phẩm của sự mê sảng ... Fourier., một anh chàng ngu xuẩn
không thể tả được", cái "đầu óc trẻ con đáng thương" ấy, kẻ "ngu ngốc" ấy,
- thêm nữa thậm chí cũng không phải là một nhà xã hội chủ nghĩa; cái
phalanstère[15] của ông ta hoàn toàn không phải là một cái gì của chủ
nghĩa xã hội hợp lý cả, nó là một "cấu tạo quái dị xây dựng rập khuôn theo
sự buôn bán thông thường".
Và cuối cùng:
"Kẻ nào mà những ý kiến ấy" (ý kiến của Fourier nói về Newton) "... còn
chưa đủ để tin rằng trong cái tên Fourier và cả trong toàn bộ chủ nghĩa
Fourier, chỉ có âm tiết đầu tiên là đúng" (fou = người điên) "thì chính người
đó cũng phải được liệt vào một loại người ngu ngốc nào đó."
Sau rốt, Robert Owen
"có những ý kiến buồn tẻ và nghèo nàn... có tư tưởng hết sức thô sơ trong
vấn đề đạo đức... một vài khuôn sáo thoái hoá thành những điều vô nghĩa...
phương pháp nhận thức trái với lý trí thông thường và thô sơ... tiến trình tư
tưởng của Owen hầu như không đáng mất công phê phán một cách nghiêm
túc... tính hư danh của ông ta", v.v..
Như vậy, nếu ông Đuy-rinh đánh giá một cách hóm hỉnh các nhà không
tưởng theo tên của họ: Saint-Simon - saint (thánh), Fourier -fou (điên),
Enfantin - enfant (trẻ con) thì ông ta chỉ thiếu thêm một điều nữa là: Owen
- than ôi! [o weh!] nữa mà thôi, và cả một thời kỳ quan trọng trong lịch sử
chủ nghĩa xã hội sẽ bị đập tan bằng bốn chữ, và kẻ nào nghi ngờ điều đó thì
"phải được liệt vào một loại người ngu ngốc nào đó".
Trong số những lời nhận định của ông Đuy-rinh về các nhà xã hội chủ