CHỐNG DUHRING - Trang 34

phận còn lại của nhân loại đang chìm đắm trong sai lầm và không hiểu biết
khoa học. Cho nên, chúng ta không nên ngạc nhiên khi thấy ông Đuy-rinh
nói đến các tiền bối của ông một cách cực kỳ miệt thị và khi thấy chỉ có
một vài vĩ nhân do chính ông ta nâng lên danh vị đó với tư cách là ngoại lệ,
là có thể được hưởng sự khoan dung của tính chất triệt để đến tận gốc rễ
của ông ta.
Trước hết, chúng ta hãy nghe ông ta nói về các nhà triết học:
"Lebnez thiếu mọi tín niệm trung thực,... kẻ khá nhất đó trong tất cả những
triều thần có thể có đang làm triết học."
Kant thì còn có thể tạm chịu được; nhưng sau Kant thì tất cả đều hỗn loạn:
lúc đó là "những điều lộn xộn ghê gớm và cũng phi lý như những điều điên
rồ nhảm nhí của các hậu sinh trực tiếp, nhất là của một Ficbte và một
Schelling..., những biếm hoạ quái dị của một triết học hồ đồ, ngu dốt về tự
nhiên... những điều kỳ quái của thời kỳ sau Kant" và "những ảo tưởng mê
sảng" mà "một gã Hegel" đã tán thưởng. Gã này nói một thứ "tiếng lóng
kiểu Hegel" và "thêm nữa còn" gieo rắc "bệnh dịch Hegel" bằng "cái cách
thức không khoa học cả về mặt hình thức", và những "quan niệm sống
sượng" của mình.
Các nhà khoa học tự nhiên cũng bị quở trách không kém, nhưng trong số
họ chỉ có Darwin là được nêu tên, cho nên chúng ta buộc phải nói đến một
mình ông thôi:
"Lối thơ nửa vời của Darwin và những trò ảo thuật biến hoá với tính thiển
cận có tính chất cảm tính thô sơ trong nhận thức và khả năng phân biệt đã
bị cùn đi của chúng... Theo ý chúng tôi, chủ nghĩa Darwin đặc thù - tất
nhiên là trừ những luận điểm của Lamarck ở trong đó ra - là một đòn tàn
bạo chống lại nhân loại."
Nhưng những nhà xã hội chủ nghĩa là những người bị quở trách nhiều nhất.
Có lẽ chỉ trừ Louis Blanc ra - một người ít quan trọng hơn cả - còn thì tất cả
bọn họ đều là những kẻ có tội và không đáng với niềm vinh quang được liệt
vào hàng đứng trước (hay đứng sau) ông Đuy-rinh. Như vậy, không những
xét về mặt chân lý hay về mặt tính khoa học, mà cả về mặt cá tính nữa. Trừ
Babèu và vài chiến sẽ công xã 1871 ra, tất cả bọn họ đều không phải là