CHỐNG DUHRING - Trang 68

thôi. Chính Kant là người đầu tiên đã phá vỡ cái quan niệm hoàn toàn thích
hợp với phương pháp tư duy siêu hình đó, và ông đã phá vỡ một cách hết
sức khoa học đến mức là hiện nay phần lớn những lý lẽ của ông đã dùng để
chứng minh vẫn còn có giá trị. Đương nhiên, nói cho thật chặt chẽ thì học
thuyết của Kant cho đến nay vẫn chỉ là một giả thiết. Nhưng ngay cả hệ
thống thế giới của Copernic cho đến nay cũng vẫn chỉ là một giả thiết, và
sau khi kính quang phổ đã chứng minh một cách không thể chối cãi được
sự tồn tại của những khối khí đó rực trên vòm trời thì các giới khoa học
phản đối học thuyết của Kant đều phải im tiếng. Ngay cả bản thân ông
Đuy-rinh cũng không thể cấu tạo được cái thế giới nếu không căn cứ vào
giai đoạn tinh văn đó, nhưng ông đã trả thù bằng cách đòi người ta phải chỉ
cho ông ta thấy hệ thống cơ học nằm trong trạng thái tinh văn đó, và vì
chẳng có ai có thể chỉ cho ông ra thấy được hệ thống ấy nên ông ta thưởng
cho trạng thái tinh văn ấy đủ mọi hình dung từ khi miệt. Đáng tiếc là khoa
học hiện nay cũng vẫn chưa thể giải đáp được nhiều vấn đề khác nữa. Nếu
hỏi tại sao cóc lại không có đuôi thì cho đến nay khoa học cũng chỉ có thể
trả lời: vì nó đã mất đuôi. Nếu người ta nổi nóng lên và bảo rằng như thế thì
tất cả mọi cái đều vẫn còn ở trong trạng thái lờ mờ và chưa thành hình của
một ý niệm không thể xác định được rõ hơn về việc "mất", tất cả vẫn còn là
một quan niệm cực kỳ mù mịt, - với việc đem đạo đức vận dụng vào khoa
học tự nhiên như vậy, chúng ta vẫn không tiến thêm được một bước nào cả.
Bất kỳ ở đâu và bất cứ lúc nào, cũng có thể công kích và tỏ ý cáu kỉnh như
vậy được cho nên bất kỳ ở đâu và bất cứ lúc nào, như vậy cũng đều là
không đúng chỗ. Vậy ai cấm ông Đuy-rinh tự mình đi tìm hệ thống cơ học
của tinh văn nguyên thuỷ?
May sao giờ đây chúng ta lại được biết vằng khối tinh vân của Kant.
"Còn xa mới phù hợp với một trạng thái hoàn toàn đồng nhất của môi
trường thế giới, nói một cách khác là phù hợp với trạng thái đồng nhất với
bản thân của vật chất".
Thật may cho Kant là ông đã có thể thoả mãn với việc tìm được con được
đi ngược từ những thiên thể hiếm có lên đến khối tinh văn, và chưa hề lúc
nào nghĩ tới cá trạng thái vật chất đồng nhất với bản thân cả! Nhân tiện