CHỐNG DUHRING - Trang 98

học có đồng thời phát hiện ra được một thức ăn phù hợp với an-bu-min ấy
hay không.
Từ sự trao đổi chất tiến hành thông qua dinh dưỡng và bài tiết là chức năng
chủ yếu của an-bu-min, và từ tính mềm dẻo mà an-bu-min vốn có, đã nảy
sinh ra tất cả những nhân tố đơn giản nhất khác của sự sống: tính dễ bị kích
thích - đã bao hàm trong tác dụng qua lại giữa an-bu-min và thức ăn của
nó; tính co rút - đã biểu lộ ra ở trình độ rất thấp, việc hấp thụ thức ăn; năng
lực sinh trưởng - đã bao gồm ở trình độ thấp nhất, sự sinh sản bằng sự phân
đôi; sự vận động bên trong, - mà nếu không có thì không thể thu hút và
đồng hoá thức ăn được.
Định nghĩa của chúng tôi về sự sống tất nhiên còn rất thiếu sót, vì nó còn
xa mới có thể bao gồm được tất cả những hiện tượng của sự sống, mà trái
lại chỉ bó hẹp ở những hiện tượng chung nhất và đơn giản nhất. Đứng về
mặt khoa học mà nói thì mọi định nghĩa đều chỉ có một giá trị nhỏ thôi.
Muốn hiểu biết một cách thực sự thấu đáo sự sống là gì, chúng ta phải khảo
sát tất cả các hình thức biểu hiện của sự sống, từ hình thức thấp nhất cho
đến hình thức cao nhất. Nhưng để sử dụng trong đời sống thường ngày thì
những định nghĩa như trên lại rất tiện lợi và đôi khi không có thì không thể
được; những định nghĩa ấy cũng không thể có hại, miễn là người ta không
quên những thiếu sót không sao tránh khỏi của chúng.
Nhưng chúng ta hãy trở lại với ông Đuy-rinh. Khi ông ta thấy không được
may mắn lắm trong lĩnh vực sinh vật học trên trần thế thì ông ta lại biết
cách tự an ủi - ông ta trốn vào bầu trời đầy sao của ông.
"Không phải chỉ có sự cấu tạo đặc biệt của khí quan cảm giác mà cả toàn
bộ thế giới khách quan cũng đều được cấu tạo để gây ra khoái lạc và đau
khổ. Vì lý do ấy, chúng tôi thừa nhận rằng sự đối lập giữa khoái lạc và đau
khổi, hơn nữa, sự đối lập ấy, đúng là dưới hình thức mà chúng ta đều biết -
là một sự đối lập phổ biến và phải được đại biểu trong các thế giới khác
nhau của vũ trụ bởi những tình cảm về bản chất là đồng nhất... Sự trùng
hợp ấy có một ý nghĩa không nhỏ, vì nó là cái chìa khoá để tìm hiểu vũ trụ
của cảm giác... bởi vậy, đối với chúng ta, thế giới vũ trụ chủ quan cũng
không xa lạ gì lắm so với thế giới vũ trụ khách quan. Sự cấu tạo của hai