quân tuốt lê trần xung phong ở Chippewa hoặc Fort Erie, tôi vẫn hiểu rằng
ông có một lòng nhân ái thực sự, hoàn toàn chả khác gì tình thương yêu
nhân loại dạt dào trong lòng bất kỳ một nhà từ thiện nào đang đấu tranh cho
lòng bác ái trên diễn đàn của thời đại. Theo tôi biết, ông đã từng giết người
bằng chính bàn tay mình – chắc chắn là kẻ thù đã từng đổ xuống lả tả như lá
cỏ dưới lưỡi hái, trước cuộc tấn công dữ dội của quân sĩ dưới quyền ông,
mà tinh thần quả cảm của ông đã truyền cho sức mạnh quyết thắng – nhưng,
dù ai có thể hiểu ra như thế nào đi nữa, trong lòng ông không bao giờ có sự
tàn nhẫn tới mức đang tay vặt những sợi tơ mảnh trên một cánh bướm. Tôi
chưa hề gặp một con người nào mà tôi có thể cầu viện đến lòng tốt bẩm
sinh một cách tin tưởng hơn.
Có nhiều đặc điểm ở những con người – và cả những đặc điểm góp một
phần không kém sinh động vào việc tạo ra tính tương tự trong một bức phác
thảo – đều đã tan biến vào sự quên lãng, hoặc lu mờ đi, trước khi tôi gặp vị
tướng quân này. Tất cả những đặc tính nào chỉ có độc một màu duyên dáng
phong nhã không thôi thường là chóng phai mờ nhất, mà thiên nhiên cũng
không trang điểm cho cái thể xác đã tàn rụi của con người một vẻ đẹp mới ;
những bông hoa mang vẻ đẹp mới chỉ có thể nở ra và tìm nguồn dinh dưỡng
thích hợp ở những kẽ nứt và khe hở của thành lũy đổ nát như thiên nhiên đã
gieo hoa quế trúc vào những tường thành sụp đổ của pháo đài Ticonderoga.
Thế nhưng ngay cả khi bàn về cái duyên và cái đẹp, cũng có những điểm
đáng lưu ý. Trên gương mặt của con người chúng ta, thỉnh thoảng có thể
thấy một tia vui ý nhị lách qua tấm màn lạnh lùng che khuất và rạng lên
sảng khoái. Ở vĩ tướng quân này, người ta nhìn thấy một nét thanh lịch tự
nhiên, hiếm thấy ở tính cách nam giới khi đã hết thời thơ ấu hoặc tuổi thiếu
niên, thể hiện ra ở chỗ ông ham thích ngắm hoa và tận hưởng mùi hương
của hoa thơm ngát. Người ta có thể cho rằng một người lính già thì chỉ biết
đánh giá cao vòng nguyệt quế nhuốm máu vinh quang trên vầng trán của
mình ; nhưng người lính già này lại dường như có tâm hồn của một cô gái
trẻ ham thích và yêu quý họ hàng nhà hoa.
