Vị tướng quân già đáng kính thường có thói quen ngồi đó, bên lò sưởi,
trong khi tôi thích đứng cách ông một quãng để ngắm nhìn vẻ trầm lặng hầu
như nửa mơ nửa tỉnh của ông, cố gắng tránh cho ông chừng nào hay chừng
đó một việc khó khăn là phải tiếp chuyện người khác. Ông dường như xa
chúng tôi thăm thẳm, mặc dù mắt chúng tôi nhìn thấy ông chỉ cách mấy
thước, cách biệt hẳn, mặc dầu chúng tôi qua lại ngay bên cạnh chiếc ghế
ông ngồi ; không thể với tới được, mặc dầu chúng tôi duỗi tay ra là có thể
chạm được vào tay ông. Có thể là ông sống bên trong chiều sâu suy tưởng
của mình một cuộc sống thực sự hơn là giữa môi trường không thích hợp
của chức năng giám đốc. Sự vận động giữa thao trường, tiếng huyên náo
ngoài trận địa, tiếng nhạc quân hành hùng dũng thời xưa rộn ràng bên tai
ông ba mươi năm về trước – tất cả những cảnh tượng và âm thanh đó có lẽ
vẫn đang sống động trong khả năng cảm nhận của trí óc ông. Trong khi đó,
giữa cuộc sống thực tại, những thương gia và thuyền trưởng, những viên
thư ký diêm dúa và những thủy thủ thô lỗ nối tiếp vào ra, lui tới ; những
hoạt động rộn ràng của cuộc sống buôn bán và của Phòng Thuế quan liên
tục rì rầm khuấy động xung quanh tướng quân ; thế nhưng ông có vẻ như
không muốn xác nhận một mối quan hệ nào dù xa cách nhất với cả những
người đó lẫn những công việc của họ. Ông hoàn toàn lạc lõng với môi
trường, hệt như một thanh gươm cổ, nay đã han rỉ rồi, nhưng có một thời đã
sáng loáng ánh thép ngoài mặt trận, mãi đến giờ vẫn còn chút ánh ngời trên
lưỡi – nằm lạc lõng giữa những lọ mực, những cặp giấy tờ, những chiếc
thước kẻ bằng gỗ đào trên bàn giấy Phó Giám đốc.
Có một điều đã giúp tôi rất nhiều trong việc tái hiện hình ảnh người
chiến sĩ gan dạ ấy của vùng biên giới Niagara – con người có nghị lực thực
sự kiên cường mà lại bình dị. Đó là hồi ức về một lời nói đáng ghi nhớ của
ông : “Thưa ngài, tôi sẽ gắng!” mà ông đã phát biểu vào lúc sắp sửa tiến
hành một hành động táo bạo liều mình đầy khí phách anh hùng, phản ánh
linh hồn cà tinh thần quả cảm của Niu Inglơn – lĩnh hội được hết thảy mọi
hiểm nguy và dám đương đầu đạp bằng tất cả. Nếu trong đất nước chúng tôi
lòng dũng cảm được ân thưởng bằng vinh dự mang tước vị gia đình vọng
