“Vậy thì mẹ cậu giàu lắm phải không? - một hôm tôi hỏi anh.
- Không, nhưng mẹ tớ rất tốt!
- Cận yêu mẹ lắm nhỉ?
- Yêu lắm!”
Anh nói với tôi như vậy, với một giọt lệ trong khóe mắt.
Thế mà anh sẽ phải trở thành người lính!
Có một người mẹ xấu như thế và yêu mẹ đến thế! Một người mẹ an ủi
anh khi bị phạt, một người mẹ có lẽ bớt ăn bánh đi, để cho con mình có
thêm cam!
'“Mẹ cậu làm gì?
- Mẹ tớ bán thịt ở Môđen.”
Và anh không có vẻ xấu hổ gì cả.
Bà hàng thịt! Mọi sự thế là rõ ràng. Đấy là một người đàn bà hạ lưu.
Mẹ tôi sẽ không đời nào chịu làm bà hàng thịt cả! Không đời nào!
Ôi chao! mẹ tôi rất kiêu hãnh, phải công nhận như vậy.
Nếu không phải vì mình thì vì con trai mình, mẹ tôi sẽ không chịu đi bán
jăm-bông..
Mẹ tôi thà chịu chết vì túng đói, thà khuyên thầy tôi làm chuyện đê
hèn!...
Mẹ tôi thà cam chịu sống một cuộc đời âm thầm, ngu đần và hèn hạ;
nhưng mẹ tôi là vợ một công chức, một bà, và đứa con bà một ngày kia sẽ
nói “Thầy tôi khi xưa dạy ở Đại học.”
Chà! cái đó mới làm cho tôi ra mẽ, và người ta có vẻ tôn trọng kỳ quái
các vi giáo sư Đại học ấy.
Giá mẹ tôi nghe thấy những điều mà tôi, chính tôi nghe thấy, không riêng
gì những điều học sinh xì xào-cái đó không đáng kể-nhưng cả những điều
mà phụ huynh học sinh nói, mẹ tôi sẽ thấy người ta nghĩ thế nào về các vị
giáo sư? Giá mẹ tôi biết họ bị chính ngay cấp trên của họ khinh rẻ thế nào:
ông hiệu trưởng, ông thanh tra, ông tổng giám thị, khi có một bà mẹ giàu
sang tới phàn nàn, các ông ấy liền đáp:
