thầy tôi chuẩn bị thi thạc sĩ.
Thầy tôi để tôi ngồi với mình là sai lầm. Đám học sinh lớn không có gì
độc ác lắm đối với tôi; họ thấy tôi bẽn lẽn, sợ sệt, chăm chỉ; họ không nói
điều gì làm tôi buồn bực, nhưng tôi nghe thấy những câu họ nói về thầy tôi,
tên họ đặt cho thầy tôi; họ chế giễu cái mũi to của thầy tôi, chiếc áo choàng
cũ kỹ, họ làm thầy tôi thành khôi hài trước mắt tôi, và tôi khổ tâm mà thầy
tôi không biết.
Những lúc ấy, đôi khi thầy tôi gắt với tôi: “Mày làm sao vậy? - Trông cái
thằng mới ngốc nghếch chứ!”
Chẳng là tôi vừa nghe thấy thầy tôi chửi, và tôi đang cố nhịn một tiếng
thở dài, mất một giọt nước mắt.
Thầy tôi hay sai tôi, trong buổi học tối, đi mượn sách, mang thư đến cho
một giám thị khác ở cuối sân, tít đằng xa kia… Trời tối đen, gió thổi; đôi
khi phải trèo lên các tầng gác, qua một hành lang dài, một cầu thang tối om,
thật là cả một hành trình: người ta núp trong các xó xỉnh để dọa tôi. Tôi làm
ra vẻ mạnh bạo, nhưng tôi chỉ thật yên trí khi đã quay về phòng học ngột
ngạt.
Đôi khi tôi ngồi ở đó một mình, hôm nào cô Balăngđrô đến đón chậm.
Học sinh đã đi ăn bữa tối, do thầy tôi dẫn đi.
Thì giờ đối với tôi mới dài làm sao! Thật là trống trải, câm lặng, và nếu
có ai đến thì lại chỉ là bác thắp đèn vốn cũng không ưa gì thầy tôi, không
hiểu tại sao: một bác già có bướu, đội chiếc cát-két bằng da súc vật và mặc
chiếc áo xám như áo tù; người bác sặc mùi dầu, lúc nào bác cũng lảu bảu
trong miệng, nhìn tôi với con mắt dữ tợn, giật phắt lấy chiếc ghế tôi đang
ngồi, không báo trước cho tôi biết, đặt chiếc đèn dầu lên vở của tôi, vứt
chiếc áo choàng của tôi xuống đất, ẩy tôi sang một bên như xua con chó và
đi ra không nói một lời. Tôi cũng không nói gì, và khi thầy tôi trở lại, tôi
cũng không nói gì. Người ta đã dạy tôi không nên “hớt lẻo”. Tôi không hớt
lẻo, tôi sẽ không bao giờ hớt lẻo suốt hồi đi học, vì thế mà tôi sẽ nhiều phen
bị các thầy giáo của tôi hành hạ.
Thêm nữa, tôi không muốn rằng, vì người ta đã làm khổ tôi, thì thầy tôi
cũng phải khổ, và tôi giấu thầy tôi chuyện người ta ngược đãi tôi, để thấy
tôi khỏi phải cãi nhau với họ về tôi. Bé xíu, tôi cảm thấy có một bổn phận
phải làm tròn, sự nhạy cảm của tôi đã khiến tôi hiểu ra rằng tôi là con nhà
