hèn hạ, tệ hơn thế nữa, con nhà cai ngục! Và tôi chịu đựng sự ngược đãi của
bác thợ đèn.
Tôi nghe, mà không tỏ vẻ là nghe thấy, những lời chế nhạo thầy tôi; thật
là cực đối với một đứa bé mười tuổi.
Có những buổi tối khi người ta chậm đến đón, tôi đói lắm. Nhà ăn tỏa
mùi thịt nướng, tôi nghe vọng qua sân tiếng đĩa lách cách.
Tôi nguyền rủa cô Balăngđrô biết chừng nào!
Sau này tôi biết là người ta đã cố ý giữ cô lại; mẹ tôi đã quả quyết với
thầy tôi rằng, nếu thầy tôi không phải là đồ hèn, thầy tôi đã có thể cho tôi ăn
bữa tối bằng những thức thầy tôi ăn thừa còn lại, hoặc với những thức ăn
xin thêm của nhà ăn.
“Phải tay mẹ tôi thì việc này đã làm từ lâu rồi. Thầy tôi chỉ việc gói mọi
thức vào một tờ giấy. Mẹ tôi sẽ đưa cho thầy tôi một cái hộp, nếu thầy tôi
muốn.”
Thầy tôi nhất định không chịu - con người tội nghiệp. Sợ bị trông thấy!
Bị chê cười nếu người ta bắt gặp - xấu hổ! Mẹ tôi thỉnh thoảng lại cố ép
thầy tôi, bằng cách để tôi ngồi đói trong phòng trông coi học sinh của thầy
tôi vào giờ bữa ăn tối. Thầy tôi không nhượng bộ, thà để tôi chịu khổ một
chút còn hơn, và thầy tôi làm thế là đúng.
Tuy nhiên tôi nhớ có một lần thầy tôi lẻn ra khỏi nhà ăn, đem về cho tôi
một miếng sườn lợn tẩm bột rán giấu trong một quyển vở làm bài: thầy tôi
có vẻ rất bối rối và bỏ đi rất xúc động! Tôi vẫn còn nhìn thấy cái nơi ấy, tôi
còn nhớ màu quyển vở, và sau này, tôi đã tha thứ khá nhiều lầm lỗi của thầy
tôi, vì nhớ đến miếng sườn rán lấy trộm cho con ấy, một tối, tại trường
trung học tỉnh Puy…
Ông hiệu trưởng tên là Henơcanh, - do mất lòng quan trên mà bị đuổi tới
cái xó xỉnh Puy này.
Ông đã viết một quyển sách: Nghỉ hè của Ôxca.
Người ta lấy sách đó để phát phần thưởng, và do tôi đã nghe nói và đã
đọc về những người là sáng tác gia, tôi mang một niềm tôn kính sâu sắc,
một cảm phục thầm lặng đối với tác giả quyển Nghỉ hè của Ôxca, đã hạ cố
về làm hiệu trưởng tại thành phố nhỏ bé của chúng tôi, hiệu trưởng của thầy
tôi, và thường chào mẹ tôi mỗi lần gặp.
