xu hướng tác động tương tự thì đường sắt cũng phải quản lí một cách quan
liêu, hệt như quản lí trại giam hay sở thuế vụ vậy.
Khi còn chuyên tâm và chỉ hướng đến lợi nhuận thì không doanh nghiệp
tư nhân nào, dù lớn hay nhỏ, lại có thể trở thành tổ chức quan liêu. Triệt để
tuân theo nguyên tắc tối đa hóa lợi nhuận giúp cho ngay cả các công ty cực
kì lớn cũng có thể xác định được một cách chính xác vai trò và đóng góp
của từng thương vụ và mỗi phòng ban vào kết quả chung cuộc. Khi doanh
nghiệp chỉ hướng đến lợi nhuận thì nó sẽ tránh được tất cả những khiếm
khuyết của chủ nghĩa quan liêu.
Quá trình quan liêu hóa doanh nghiệp tư nhân mà chúng ta đang chứng
kiến hiện nay chính là kết quả của chính sách can thiệp, tức là chính sách
buộc họ phải tính đến những tác nhân mà nếu được tự do quyết định chính
sách thì những tác nhân đó sẽ không có bất cứ vai trò gì trong hoạt động
kinh doanh của họ. Khi một công ty phải quan tâm đến những định kiến
chính trị và những tình huống nhạy cảm đủ mọi loại mới mong tránh được
phiền phức do các cơ quan khác nhau của nhà nước gây ra, thì chẳng bao
lâu sau công ty đó sẽ thấy rằng họ không thể xây dựng những tính toán của
mình trên cơ sở lời lỗ nữa. Ví dụ như một số doanh nghiệp công ích ở Mĩ,
nhằm tránh xung đột với dư luận xã hội và xung đột với các cơ quan lập
pháp, tư pháp và hành pháp nằm dưới ảnh hưởng của chính phủ, đã thực
hiện chính sách không thuê những người Thiên Chúa giáo, người Do Thái,
người vô thần, người theo thuyết tiến hóa của Darwin, người da đen, người
Ireland, người Đức, người Ý, và tất cả dân mới nhập cư. Khi nhà nước thực
hiện chính sách can thiệp thì muốn tránh rắc rối, tất cả các doanh nghiệp
đều phải tìm cách thích ứng với ước muốn của chính quyền. Kết quả là
những tác nhân như thế và những tác nhân khác, vốn xa lạ với nguyên tắc
tìm kiếm lợi nhuận, ngày càng có vai trò lớn hơn trong hoạt động quản lí
doanh nghiệp, trong khi việc tính toán chính xác và hạch toán giá thành lại
có vai trò ngày càng giảm đi, và doanh nghiệp tư nhân ngày càng bắt chước
mô hình quản lí của doanh nghiệp quốc doanh với một bộ máy cồng kềnh
