toàn cầu: bao trùm lên tất cả mọi người và toàn bộ thế giới. Theo ý nghĩa
này thì chủ nghĩa tự do chính là chủ nghĩa nhân đạo, còn người theo chủ
nghĩa tự do là công dân của toàn thế giới hay là người theo chủ nghĩa thế
giới.
Hiện nay, khi những tư tưởng bài chủ nghĩa tự do đang giữ thế thượng
phong trên toàn thế giới, quần chúng có thái độ nghi ngờ đối với chủ nghĩa
thế giới. Ở Đức, những người yêu nước cuồng tín không thể tha thứ cho các
thi sĩ vĩ đại, đặc biệt là Goethe, vì tư tưởng và tình cảm của họ không giới
hạn trong biên giới quốc gia mà có xu hướng bao trùm lên toàn thế giới.
Nhiều người cho rằng quyền lợi quốc gia và quyền lợi của nhân loại là
không thể dung hòa, và người nào hướng khát vọng và nỗ lực của mình cho
sự thịnh vượng của toàn thể nhân loại cũng là người không đếm xỉa đến
quyền lợi quốc gia của mình. Không có gì sai lầm hơn thế. Một người Đức
hoạt động có lợi ích cho toàn nhân loại cũng chẳng làm thiệt hại cho quyền
lợi của đồng bào mình – tức là những người có chung tiếng nói và sống
chung với anh ta trên một mảnh đất, những người cùng sắc tộc và cộng
đồng tâm linh – hơn là một người hành động vì quyền lợi của toàn thể dân
tộc Đức làm thiệt hại đến quyền lợi của thành phố quê hương người đó. Vì
người nào quan tâm đến sự thịnh vượng của toàn thế giới bao nhiêu thì
cũng quan tâm đến sự thịnh vượng của cộng đồng người đó đang sống bấy
nhiêu. Những người dân tộc chủ nghĩa có thái độ sô vanh, tức là những kẻ
cho rằng quyền lợi giữa các dân tộc là không thể dung hòa và tìm cách áp
dụng chính sách nhằm bảo vệ quyền thống trị của dân tộc này đối với dân
tộc khác – thậm chí bằng vũ lực, nếu cần – lại thường xuyên nhấn mạnh sự
cần thiết và lợi ích của việc đoàn kết nội bộ quốc gia. Họ càng đòi phải tiến
hành chiến tranh chống lại các dân tộc khác thì họ lại càng kêu gọi hòa bình
và hòa hợp giữa những người sống trên cùng đất nước của họ.
Người theo chủ nghĩa tự do không bao giờ chống lại tinh thần đoàn kết
quốc gia. Ngược lại: nhu cầu hòa bình trong lòng dân tộc chính là kết quả
của tư tưởng tự do và chỉ trở thành nhu cầu nổi bật sau khi các tư tưởng tự
