làm như thế. Đấy là tác phẩm mà Marx không thể viết, còn những đồ đệ của
ông cũng như những người phê phán chủ nghĩa tự do thì không thèm viết.
Nhưng giá trị thực sự của tác phẩm này không nằm ở ý nghĩa hạn hẹp
và còn nhiều tranh cãi đó, nó có tính chất xây dựng và quan trọng hơn
nhiều. Dù ngắn gọn, nhưng tác phẩm cố gắng giải đáp hàng loạt vấn đề,
đánh tan những mối ngờ vực và lầm lẫn mà nhiều người gặp phải khi họ tìm
cách giải quyết những vấn đề kinh tế, xã hội, tình cảm còn nhiều tranh cãi.
Ưu điểm đặc biệt của nó là đối với mọi vấn đề được bàn thảo Mises đều
đưa ra được những nhận thức thấu triệt và những quan điểm để người ta có
thể lựa chọn, và đấy là điều rất bổ ích.
Vì chắc chắn là độc giả muốn tìm hiểu ngay những vấn đề đó cho nên
tôi sẽ không đưa những nhận xét riêng của cá nhân mình, ngoại trừ một vài
suy nghĩ bắt buộc phải có. Thay vào đó chúng ta sẽ lựa ra những câu hỏi và
những ý kiến sẽ nảy ra trong tâm trí độc giả khi họ xem xét những vấn đề
còn gây tranh cãi được Mises nói đến ở đây và đáng được người đọc chú ý.
Để tiện cho việc theo dõi, xin liệt kê chúng theo trình tự như được trình bày
trong tác phẩm.
1. Hệ thống thị trường tự do đã tồn tại trong một thời gian dài, nhưng
cũng đã chứng tỏ rằng đây là hệ thống kém hiệu quả.
2. Chủ nghĩa tự do bị phê phán vì chỉ tập trung chú ý vào ước muốn gia
tăng sản xuất và thoả mãn nhu cầu vật chất và bỏ qua những đòi hỏi về mặt
tinh thần của người dân.
3. Vì không phải lúc nào người ta cũng hành động một cách hoàn toàn
hợp lí, có lẽ đối với một số vấn đề nên tin vào trực giác, xung lực và cái gọi
là “tâm thức” thì sẽ tốt hơn là lí luận chặt chẽ?
4. Không thể phủ nhận sự kiện là chủ nghĩa tư bản thực chất là hệ thống
có lợi cho người giàu và những người có tài sản và bất lợi cho những tầng
