Phụ lục
1. Tư liệu viết về chủ nghĩa tự do
Tôi muốn giữ cho cuốn sách này không quá dài. Điều này càng có lí vì
tôi đã xem xét một cách kĩ lưỡng tất cả những vấn đề cơ bản của chủ nghĩa
tự do trong một loạt bài luận và các cuốn sách rồi.
Độc giả nào muốn tìm hiểu một cách kĩ lưỡng hơn, xin đọc những tác
phẩm quan trọng nhất dưới đây.
Có thể tìm thấy tư tưởng của chủ nghĩa tự do trong trước tác của nhiều
người cầm bút trước đây. Những nhà tư tưởng Anh và Scotland thế kỉ XVIII
và đầu thế kỉ XIX là những người đầu tiên đã biến những tư tưởng này
thành một hệ thống. Những người muốn làm quen với tư tưởng tự do cần
đọc các tác phẩm sau: David Hume, Essays Moral, Political, and Literary
(1741 and 1742), và Adam Smith, An Inquiry into the Nature and Causes of
the Wealth of Nations (1776).
Đặc biệt là các trước tác của Jeremy Bentham, từ Defense of Usury
(1787) đến Deontology, or the Science of Morality, được xuất bản sau khi
ông mất vào năm 1834. Trừ cuốn Dentology, tất cả các tác phẩm còn lại của
ông đều được Bowring biên tập và xuất bản trọn bộ trong các năm 1838-
1843.
John Stuart Mill là người kế tục chủ nghĩa tự do cổ điển, nhưng trong
những năm cuối đời, do ảnh hưởng của bà vợ, ông đã có những thỏa hiệp
quá nhu nhược. Ông đã trượt dần về phía chủ nghĩa xã hội và là người tạo
ra những tư tưởng vô nghĩa, hỗn hợp giữa chủ nghĩa tự do và chủ nghĩa xã
hội, đưa đến sự thoái trào của chủ nghĩa tự do Anh và xói mòn dần mức
