tới tấp, quên không dặn lại em nên đốt một lúc cho hết đinh vàng lá trong
tráp nếu ở trong trường có thấy “cái gì khang khác”. Dọc đường, ông gặp
một toán lính khố xanh đội nón đĩa, nai nịt súng ống gọn ghẽ. Người ta ảo
đấy là bọn lính Nhà nước phái thêm vào trường giữ trật tự.
...Ông Đầu Xứ Em dựng lều, dọn chỗ ngồi thì giữa sự giằn dỗi của trời
đất. Mưa to gió lớn trên một trường thi. Cứ thế mãi mãi, cho đến qua giờ
ngọ, cho đến quá giờ mùi. Vậy mà xưa nay người ta vẫn bảo mưa không
qua ngọ gió không qua mùi. Sĩ tử khắp bốn vi giáp ất tả hữu, co ro trong
lều dột, thật đã coi tính mạng mình không quý bằng một quyển thi chỉ luôn
luôn muốn những chuyện tì ố. Chốc chốc cái loa đồng ngoài cửa trường lại
kêu inh ỏi gọi các tư gia ai có thùng gỗ hay thùng sắt tây thì cho đem vào
trường bán cho học trò kê quyển viết và độn thêm lên chõng ngồi.
Cái bản nháp bài viết xong lâu rồi mà quái lạ, hễ cứ động ngòi bút lên
mặt quyển là ông Đầu Xứ Em lại thấy đau bụng, đau quằn quại tựa chứng
hoắc loạn cứ như dùi vào từng miếng tì vị. Ông cựa quậy nhiều lắm, vừa
ôm bụng, vừa giữ ống quyển. Cái chõng tre đặt trên bãi cỏ ngập, lún xuống
lần lần. Giữa hai cơn đau bụng, những lúc trời ngớt mưa, từ khu nhà thập
đạo, vẳng về lều ông những tiếng sĩ tử kêu nài: “Lạy các quan, còn chỉ có
một khoa thi này, xin các quan thương cho anh em được đổi quyển. Trời
mưa ướt lấm, anh em có muốn như thế làm gì...”
Thấy ở một vài lều chung quanh có khói lửa và tàn vàng bay ra, ông
Đầu Xứ Em sực nhớ đến đinh vàng cất trong tráp, bèn lấy ra gỡ từng tờ
một, xếp ngày ở đầu mép chõng, một tay chận cơn đau nơi bụng dưới, một
tay châm mồi lửa bùi nhùi. Gió thổi vào đống lửa vàng hóa bùng bùng, lửa
kêu vù vù. Trong tiếng ngọn lửa reo, lại như có tiếng người nói cười lanh
lảng. Khói bốc lên, khói trụ tỏa xuống soai soải, như những vệt nước thời
gian trượt từ đầu ngọn tường xuống vách gạch những đền chùa xưa cũ có
mốc vẽ hình có rêu phong dấu. Những vờn khói nhẹ đổ xuống nhanh, đổi
màu rất nhanh chóng. Trước mặt ông Đầu Xứ Em mê mệt và hoảng hốt,
