“Và hơn hết, nó rất cần mẫn, được việc ghê lắm.”
“Biết làm gì với ông đây, thôi để nó ở lại.”
Thế là Alyosha sống ở nhà ông thương gia.
Gia đình ông thương gia không đông lắm: bà chủ, bà mẹ già, người
con trai lớn đã có vợ thì ít học, lo việc buôn bán cùng cha, người con trai
thứ hai uyên bác, tốt nghiệp trung học rồi vào đại học, nhưng bị đuổi khỏi
đó và về nhà sống. Nhà còn có thêm một cô con gái là nữ sinh trung học
nữa.
Ban đầu mọi người không ưa Alyosha – cậu quá chất phác, ăn mặc thì
tồi tàn, và lại chẳng biết cách ứng xử phải phép, xưng hô thô lỗ với tất cả
mọi người, nhưng rồi mọi người cũng quen với cậu. Cậu làm việc còn tốt
hơn cả anh trai. Đúng là rất cần mẫn, mọi việc đều gọi đến cậu, và cậu làm
mọi việc một cách vui vẻ và nhanh chóng, lần lượt hết việc này đến việc
khác không trễ nải. Cậu càng làm nhiều thì người ta lại càng trút việc lên
cậu nhiều hơn. Nào bà chủ nhà, nào mẹ của ông chủ, nào con gái ông chủ,
nào con trai ông chủ, nào ông quản gia, nào bà bếp, tất cả mọi người đều
lúc thì sai cậu đi đây đi đó, lúc thì bắt cậu làm việc gì đó. Chỉ toàn nghe
những câu như “Chạy ngay đi cậu em”, hay “Alyosha, mày sắp xếp cái này
đi”, “Mày sao thế, quên hay sao? – Coi chừng, đừng có mà quên đấy
Alyosha.” Và thế là Alyosha chạy đi, sắp xếp, coi chừng, không quên, và
mọi việc đều làm kịp, và lúc nào cũng cười.
Chẳng mấy chốc cậu làm rách ủng của anh, ông chủ chế nhạo cậu vì
cậu đi lại với đôi ủng tơi tả thò cả ngón chân ra ngoài, và ra lệnh mua cho
cậu đôi ủng mới ngoài chợ. Có đôi ủng mới tinh, Alyosha vui mừng, nhưng
đôi chân của cậu thì vẫn như cũ, cứ đến tối là đau nhức vì phải chạy quăng
quật nhiều, và cậu cáu tiết với chúng. Alyosha còn sợ rằng khi cha cậu lên
nhận tiền thấy cậu sẽ giận vì ông thương gia sẽ trừ tiền đôi ủng vào lương.
Mùa đông, Alyosha dậy từ trước khi trời sáng, bổ củi, quét sân, cho bò
ngựa ăn uống. Rồi cậu đốt lò, chùi ủng và áo quần cho chủ, cọ rửa và đặt
ấm Samovar, rồi sau đó hoặc ông quản gia gọi cậu ra kéo đồ, hoặc bà bếp
sai cậu nhồi bột, cọ xoong chảo. Sau đó họ sai cậu vào thành phố, hoặc đi
đưa cái thư nào đó, hoặc đưa con gái nhà chủ đến trường hoặc đi lấy dầu
