hạn. Còn nhiều giống xương cốt của nhiều giống thủy quái khác nữa bị dạt
vào các chân đồi, vào giữa thung lũng các xóm núi, mà nước rút xuống đã
ký táng vào khu vực tỉnh Đoài. Mỗi lần đào thấy dưới những lớp dày cát
phù sa, dân sở tại nhìn nhau, hỏi nhau bằng cặp mắt sợ hãi. Ở khắp các
vùng Vệ Đỗng, Nam Toàn, Thạch Bàn, Văn Mộng, đều có đào thấy như thế
cả. Lắm ông già tuổi thọ đã linh trăm mà cũng chịu, kêu rằng cha ông bình
sinh cũng chưa từng có nói đến những việc đào được cốt như thế.
Nhiều cái cốt khí lạ không biết thế nào mà nói. Có một lần, người
Mường ở xóm Đá Chông, ngay chỗ sát rìa chân núi Tản, về vụ làm rẫy
tháng xuân, đào được không biết bao nhiêu là đống xương một loại chim to
lạ quá; người ta ngờ rằng đấy là những chim rừng của hoang núi Tản,
những con chim ấy lúc sống có đủ da thịt lông, thì cũng phải to gấp năm
sáu lần thân những con hạc gỗ thờ bên hương án các đình cổ.
Tục truyền những trận hồng thủy dữ dội tàn khốc như thế là gây nên
bởi cuộc đánh ghen giữa vua Thủy và một vị thần trong bốn Tứ Bất tử nơi
thế giới u linh: thánh Tản Viên, chúa Liễu Hạnh, Chử Đồng Tử, và Phù
Đổng thiên vương. Trong bốn vị này, sau chúa Liễu Hạnh hay đùa ghẹo
người trần nhỡ gặp phải, có người nào hay biến hóa nhiều nhất và tàng hình
lẫn vào đám người trần mắt thịt, thì là thánh Tản Viên. Thánh Tản Viên đã
gây thù kết oán với Tiểu Long hầu, con vua Thủy Tề. Thần núi và vị hoàng
tử Nước kia đã là hai tình địch một thiên tình sử thoát phàm trong cái mơ
hồ vô tận ở tít tên một chỏm non xanh, ở tít tận dưới đáy một thủy cung.
Hai kẻ tình thù mỗi lúc đánh ghen nhau thì muôn ngàn sinh linh đồ thán.
Mỗi một kỳ đánh ghen, nước các vùng lại đổ về như thác và dâng cao mãi
lên; đỉnh non Tản, muốn cho khỏi ngụp dưới làn nước ghen oán, lại có dịp
để ngoi lên cao thêm nữa thêm mãi. Trời, bao giờ cho nàng công chúa đẹp
kia mất tích hẳn đi để Nước ấy và Núi kia được trở lại với sự yên nghỉ
muôn thủa. Chứ thỉnh thoảng mà hai cái Thần ấy còn cướp phá nhau và cố
chống giữ nhau thì nước còn dâng lên muôn trượng và nghìn nhà vùng xứ
Đoài còn mãi mãi bị nạn lụt nước. Chính cái hạnh phúc trên non Tản và
