Còn hiếm có hơn nữa nếu nhớ lại, như bài giảng “J. R. R. Tolkien: Cha
đẻ của văn học Fantasy Hiện đại” (Christopher Mitchell, 2003) cho biết,
cuốn sách ra đời trong thời kỳ các sáng tác fantasy, tuy đã định hình thành
thể loại với khá nhiều tác giả, còn bị coi là một thứ á văn học, ngoài rìa Văn
Chương viết hoa. Nếu không bị xếp vào ngăn “ba xu” coi như giải trí thứ
cấp, thì cũng chỉ thuộc về kệ sách thiếu nhi: Anh chàng Hobbit viết cho đối
tượng thiếu nhi, kể cả chương mở đầu Chúa tể những chiếc Nhẫn cũng vậy,
cho tới lúc, trong quá trình viết, cuốn sách chợt phát triển theo những
hướng nghiêm trọng hơn, chín chắn hơn. Biên niên sử Narnia, bộ sách
không kém nổi tiếng của C. S. Lewis, bạn thân và là đồng nghiệp của
Tolkien ở Oxford, hoàn toàn đặt trong truyền thống văn học thiếu nhi, dù
mang dấu ấn thực tế chiến tranh khắc nghiệt bên ngoài. Chúa tể những
chiếc Nhẫn đặt trong thế giới tưởng tượng nhưng lại nói những đề tài
nghiêm túc, khi ra đời đã gây không ít lúng túng trong phản ứng của giới
phê bình: bên cạnh những người nhiệt tình ca tụng, có một số coi đó là
“truyện thần tiên” không đáng coi trọng, số khác lại hăm hở phê phán theo
các tiêu chuẩn của tiểu thuyết hiện đại, chỉ trích cách xây dựng nhân vật,
cốt truyện mà họ coi là “khiên cưỡng” hay kết cục mà họ thấy “khó tin”.
Đáp lại những chỉ trích ấy, đã có lịch sử tiếp nhận cuốn sách 70 năm qua
làm chứng: cộng đồng hâm mộ Tolkien càng lúc càng lớn, ảnh hưởng Chúa
tể những chiếc Nhẫn cùng các tác phẩm Tolkien khác trong văn hóa và đại
chúng ngày càng sâu rộng. Sáng tác mỹ thuật dựa theo nhân vật và sự tích
Tolkien nảy nở không thua gì hội họa dựa trên nền tảng thần thoại Hy-la
hay các truyền thuyết trung đại. Người ta Cosplay Hobbit và Tiên mùa
Halloween. 9 video game lấy bối cảnh album và bài hát nhạc rock, đồng
quê hay cổ điển lấy cảm hứng từ sự tích hoặc phổ nhạc cho các bài thơ của
Tolkien, cũng vô số ban nhạc lấy tên từ thế giới của ông. Và giới học thuật
cuối cùng cũng ngả mũ: nhiều cuốn sách và bài báo nghiên cứu về Tolkien
ra đời, đặc biệt từ năm 2000 trở lại đây; năm 2004, với sự ra mắt của tạp chí
hàng năm Tolkien Studies, Tolkien đã trở thành một ngành nghiên cứu.
