Nguyễn Đắc Xuân
Chuyện các bà trong cung Nguyễn
- 2 -
QUẬN CHÚA A-MÔ
(hay Sắc đẹp và tiếng nói của đàn bà)
Để sống yên ở phương nam, Nguyễn Phúc Nguyên (tức chúa Sãi) đã tích cực
đắp thành lũy, trang bị vũ khí mới cho quân đội để khi cần có thể đương đầu với
quân Trịnh ở phía Bắc. Một trong những trở ngại khó vượt qua của chúa
Nguyễn là vấn đề mua sắt, đồng, diêm tiêu để đúc súng. Chúa Sãi nhờ bọn
thương gia Hòa Lan, Bồ Đào Nha, Tàu, Nhật… nhưng bọn này không thật lòng
nên Chúa không yên tâm. Cuối cùng Chúa đã biết phát huy truyền thống của
phụ nữ Việt Nam, gả một người con gái cho thương gia Nhật tên là Araki
Sôtarô (Hoàng-mộc Tôn-thái-lang). Thương gia này vừa làm chủ một cửa hàng
lớn ở Hội An vừa có tàu viễn dương đi mua bán ở hải ngoại. Từ đó bà quận
chúa xứ Đàng trong ngày đêm tỉ tê với chồng, Araki Sôtarô không thể từ chối
được người đẹp nên ông đã thỏa mãn mọi yêu cầu của chúa Sãi. Chúa Sãi cần
gì thì tàu của Araki đi Áo Môn, Quảng Đông và trường Kỳ chở về ngay thứ ấy.
Nhờ thế mà quân đội của chúa Nguyễn được trang bị rất đầy đủ, mọi cuộc tấn
công của quân Trịnh ở phía Bắc vào đều bị chặn đứng.
Theo nhà Đông phương học Đuy-mu-chi-ê (Pháp) thì bà quận chúa xứ Đàng
trong này tên là Amô. Trong một chuyến về thăm quê chồng, quận chúa bị giữ
lại ở Nhật bởi nghiêm lệnh của Mạc-phủ Đức-xuyên cấm những người Nhật đi
thông thương hải ngoại. Vì thế mà đôi vợ chồng Việt-Nhật này không trở lại
được đất Thuận Quảng. Năm 1845 bà mất ở Trường Kỳ và mai táng tại chùa
Dainonji. Con cháu của bà còn giữ một cái gương soi của bà đem ở nước Nam
qua, bề ngang tấm gương đo được ba tấc rưỡi, bề cao ngót bốn tấc, chung
quanh chạm trổ và mạ vàng y như của người Tây phương.
(Theo Việt sử giai thoại của Đào Trinh Nhất, Hn, 1943)
