chịu của bà trùm T., do nợ cũ chưa trả nên bà không bán mà còn
mắng chửi, chị đành xách mủng về không rồi ngồi khóc.
Khổ nhất là chuyện nuôi đứa em út, năm tháng tuổi phải chịu
mồ côi cha lẫn mẹ. Mỗi lần nó thèm sữa khóc la, mấy chị em thay
nhau bồng đi xin bú thép từ làng trên đến xóm dưới. Nhưng đâu có
dễ gì ngày nào cũng có sữa để xin, chị phải nhai sắn bón cho em ăn
tạm. Có lần nửa đêm nó gào khóc dữ dội làm thức giấc cả nhà. Chị
đặt nó xuống võng lại bế lên ầu ơ hát ru khàn cả giọng. Ông nội
tưởng chị chưa quen nuôi con mọn nên giành bế, nó càng khóc to
hơn. Chị khóc, cả nhà cũng khóc theo em.
Đến khi chúng tôi khôn lớn tự bươn chải kiếm sống, anh chị lại
tiếp tục nuôi đàn con dại một gái, bốn trai. Con gái đầu của chị độ
tuổi trăng tròn biết đỡ đần cho cha mẹ thì bị Tây đi càn bắn chết
năm 1952. Chồng chị quá đau buồn nên lâm bệnh nặng rồi cũng
qua đời theo con sau ba tháng.
Người chị như điên dại có lúc cũng muốn theo chồng cho trọn
đạo, nhưng vành khăn chế trên đầu như nhắc nhủ còn bốn giọt
máu của chồng để lại, bỏ côi cút cho ai. Chị phải gạt nước mắt gắng
gượng sống để nuôi con. Năm 1954, chúng tôi đi tập kết thì mẹ con
chị dìu dắt nhau ra che tạm mái chòi bên cạnh bờ đông sông Hàn,
Đà Nẵng. Hằng ngày chị làm thuê, gánh đất, đội than, đội muối để
kiếm tiền mua gạo nuôi con. Rồi chị xin vào đội bốc vác bến tàu
sông Hàn.
Thân hình gầy gò ốm yếu mà chị phải vác những bao gạo,
ximăng trọng lượng nặng hơn mình, lên xuống cầu tàu cả bốn mùa
mưa nắng. Có lúc chị mệt hụt hơi muốn té nhào trên cầu, nhưng vì
thương các con phải gắng vượt. Đến khi các con biết nhận bánh
