50
•
CHUYEÅN HOÙA SAÂN HAÄN
nhiệt độ trong và ngoài cơ thể của người mẹ.
Thứ hai là già, con người phát triển trải qua nhiều giai
đoạn, các chất vật lý, sinh lý như xương, răng, tóc… trong cơ
thể bị lão hóa. Khả năng nhận định, đánh giá của con người
cũng bị chậm đi.
Thứ ba, bấy giờ bệnh tật bắt đầu xuất hiện và đó là thực
tại khổ đau. Không ai thích cái khổ của bệnh hoạn nhưng
phải đối đầu với nó.
Thứ tư, bệnh dẫn đến hệ quả là chết. Trong cuộc đời,
con người có thể yểu thọ, trung thọ, thượng thọ, đại thượng
thọ hay đại đại thượng thọ... nhưng cuối cùng đều phải chết.
Chết là chấm dứt hoạt động của các bộ phận quan trọng của
cơ thể, chẳng hạn như tim, não, lục phủ ngũ tạng. Tất cả
những trạng thái đó đều mang đến đau khổ.
Thứ năm là ái biệt ly khổ: tình thâm huyết thống khi chết phải
chia ly, dù thương yêu nhau cách mấy thì chết cũng phải chia lìa.
Thứ sáu, đức Phật dạy, có những trạng thái khác đau khổ
hơn và không thể nhìn thấy rõ ràng mặt mũi. Đó là thái độ mong
cầu nhưng không thực hiện được (cầu bất đắc), những mong
muốn trong cuộc đời đều diễn ra ngược lại hoặc muốn 10 chỉ
được 2,3,5. Cho nên, cảm thấy bất mãn và dẫn đến khổ đau.
Thứ bảy, trạng thái tâm lý nguy hiểm hơn là tình huống phải
sống chung với những người không hợp (oán tắng hội), hoặc
phải đối đầu với những sự kiện, vấn đề nào đó ngược lại với sở
thích, lý tưởng của mình. Từ đó dẫn đến cau có bực dọc.
Thứ tám là ngũ ấm xí thạnh khổ: tức là thân chúng ta gồm
có 5 phạm trù: sắc, thọ, tưởng, hành, thức. Sắc gồm tứ đại: đất,
nước, gió, lửa. Chỉ cần tứ đại này không được bình thường,
cơ thể nóng hay lạnh cũng đủ làm cho con người đau khổ tột
cùng. Chưa kể đến thọ là những cảm thọ, thọ nhận cho cơ thể;
