82
•
CHUYEÅN HOÙA SAÂN HAÄN
bị lệch hướng. Lúc đó, thực tập hít thở thật sâu để trở về vai
trò người trọng tài can thiệp hai người đang sân hận.
Khi xem những bộ phim có chiến tranh hay có sự cân
phân giữa phe thiện và ác, thông thường, tâm lý của người
thưởng thức đứng về phe thiện, chính nghĩa. Đôi lúc, người
xem nhập thành vai người thân của diễn viên chính. Khi diễn
viên đó chiến thắng, thành công, có lợi ích thì người xem
nở nụ cười khen tặng, vỗ tay hay làm những cử chỉ biểu lộ
sự đồng tình. Như vậy, lúc đó tâm của người xem đã bị biến
thiên, trở thành liên minh, không còn đứng ở vị trí đức Phật
nói ở tiêu chí thứ ba là phải ứng xử và sống với lòng từ bi.
Nghĩa là không được phép đặt mình vào phe nào cả.
Các diễn tiến chiến tranh trong lịch sử có nhiều gốc rễ của nỗi
khổ niềm đau từ quá khứ. Ví dụ, một chủ nghĩa nào đó đem quân
thôn tính quốc gia khác bằng nhiều chính sách, bình phong đẹp như
đem văn minh của đất nước họ đến nước nghèo. Nỗi khổ niềm đau
của người dân sống trong đất nước bị thôn tính tạo ra hiềm khích
nội tại, lòng sân theo đó chờ cơ hội kháng chiến. Với những tình
huống lịch sử như vậy, người xem vẫn có khuynh hướng bênh vực
những nhân vật bị xâm lược là có ý thiên vị.
Đức Phật dạy, phải ứng xử bằng lòng từ bi, hiểu được gốc
rễ khổ đau của những kẻ xâm lăng là do thiếu tuệ giác, ứng xử
với lòng tham vô minh nên mang lại nỗi khổ niềm đau cho nhân
loại. Thay vì đứng liên minh về phía bị tổn thất, người can gián
chỉ cần đứng trung lập, cất lên tiếng kêu gọi hòa bình để hai bên
ngưng cuộc chiến. Có nhiệt huyết mà thiếu sự sáng suốt sẽ bị
đẩy vào thế trở thành đối lập với cả hai bên sân hận. Vì tâm lý
thông thường, cả hai đều muốn người can liên minh. Phật giáo
ứng xử với khuynh hướng lòng từ bi, không tán đồng chiến
tranh nên không châm dầu vào lửa.
Cuộc chiến tranh ý thức hệ chính trị trên nền tảng quyền
