lén lút. Cho đến khi không thèm nói chuyện pháp lý nữa. Chưa kể chỉ
riêng sức mạnh cũng đủ tạo nên lý, lẽ phải, không cần đến lập luận
rằng chính lý mà không có sức mạnh kèm theo thì cũng chẳng có tác
dụng gì, hình như ông B. Pascal đã nói như thế, đúng mọi thứ cho cả
tương quan quốc tế đến tận ngày nay.
Vậy thì cái khác xưa và nay, không phải là có hay không biên
giới mà là sự rành rẽ chi li trong sự phân định biên giới ấy. Lê Văn
Thịnh tranh giành đất Quảng Nguyên với nhà Tống. Lê Thánh Tông
nói đến việc “không nhường một tấc đất của Thái Tổ để lại”. Nhưng
như thế nào là “đất của tổ tiên để lại”? Trong tương quan biên giới,
vua chúa Đại Việt chỉ quan tâm tới phía mạnh, phía Trung Quốc, mà
bỏ ngỏ vấn đề đối với phía tây, hay có khi chỉ giải quyết phía tây theo
với quyền lực cụ thể của mình trong tương quan với thế lực Trung
Quốc mà thôi.
Không bàn đến “lực” là yếu tố then chốt cuối cùng, bây giờ hãy
nhìn đến phần “lý” về chủ quyền Việt mà hai bên đều công nhận. Vấn
đề không đặt ra trong thời Bắc thuộc. Vấn đề chủ nhân ông của vùng
đất An Nam chỉ đặt ra khi người Hán mất quyền cai trị trực tiếp nơi
này để chuyển qua một lớp người khác không do triều đình Lạc
Dương, Tràng An, Lâm An, Hàng Châu hay Nam Bắc Kinh phái tới.
Nhưng thay vì nó trở thành dứt khoát lại chuyển qua những hình thức
rửa mặt cho nhau, trong đó có mang sự bất lợi của phía yếu hơn, là
Đại Việt. Trong thế kỷ X, lúc khởi đầu, họ Khúc đã bắt chước các ông
lãnh tụ quân sự địa phương nơi các “quân” của thời Tàn Đường (trong
đó có ông “phù thủy” Cao Biền) mà xưng là tiết độ sứ của Tĩnh Hải
quân, bộ phận cai quản khu vực An Nam cũ đã đổi tên từ 866. Dương
Đình Nghệ cũng tự xưng tiết độ sứ, loay hoay chưa được việc gì thì bị
giết. Đến Ngô Xương Văn mới thấy chức tiết độ sứ trở lại, kéo dài qua
Đinh Liễn, Lê Hoàn. Biến chuyển của thời kỳ này thường được coi
như nằm trong thời độc lập của Đại Việt nhưng thật ra chỉ là việc
giành quyền bính ở thuộc địa phương Nam khi chính quyền trung
