mưu mẹo bán nón Ma Lôi, cai trị đất Vân Đồn theo cách “gà chó đều
kinh” ở cửa khẩu tiền bạc của đất nước, rồi biện bạch với vua về hành
động của mình, rằng “dân, lính là vịt dành làm vật nuôi cho tướng là
chim ưng”, khi bị vua “rầy la” bỏ về xứ yên lành, tất cả chứng tỏ đó
không phải là hành động ngang tàng của một cá nhân mà là biểu tượng
của một thế lực địa phương miền biển. Thế lực đó rồi sẽ tàn lụi khi
nhóm Trần-làm-vua tóm thâu quyền hành lãnh thổ, chứng tỏ về sau
không thấy dấu vết con cháu Khánh Dư đâu hết. Có thể do đó Trần
Minh Tông làm thơ vịnh “... Nhân Huệ vương trang” mới có câu
(dịch): “Một góc biển trên bản đồ đã theo giáo hóa của nhà vua”
.
Xác nhận như vậy cũng phải bởi vì trong trận đánh Chiêm (1312), ông
tướng ngang tàng hoảng hồn khi Anh Tông nghe lời tâu của Đoàn Nhữ
Hài đã nổi giận chặt chân giám quân của Khánh Dư! Sợ, tuy vẫn còn
có một cánh quân riêng đi theo chiến dịch.
Sống riêng biệt trên sông nước, Trần không hề chuẩn bị mở rộng
quyền hành trên đất liền. Nơi ấy đang có một triều đình, dù sao cũng
là một trung ương cố gắng kết tập theo mẫu hình Hán Đường Tống
một cách thô thiển với các ông “thư” gia làm tính, viết chữ (Hán), học
kinh Phật và Nho, tập tành làm thơ, đi thi, leo lên từng cấp bực trong
triều đình... Trần Thủ Độ “không có học vấn” như sử quan chỉ rõ, có
lấy nước cho họ Trần thì cũng chỉ bằng vào âm mưu thu xếp và từ
quyền lực của tập đoàn. “Nhà Trần Lý nhờ nghề đánh cá nên giàu...”
Người đời nay có thể thắc mắc không biết họ đã tổ chức việc đánh bắt,
phân phối như thế nào, có giống như tổ chức đầu-nậu gần đây không,
có liên kết nghề nghiệp riêng với tổ chức thương mại, cướp biển hay
không, để tạo thành uy thế khiến “người quanh vùng theo về, nhân có
quân chúng, cùng nổi lên làm giặc”. Vậy là họ Trần đã bắt đầu đặt
chân lên đất liền tuy đại bản doanh vẫn còn là một tập họp bềnh bồng
của thuyền bè đông đúc, chưa hẳn có tên riêng: ấp Biển/Hải Ấp. “Ấp”
không phải nhỏ như ngày nay mà là một đơn vị bám chân trên đất liền,
đủ thế lực, để khi nổi dậy cũng khiến vua Lý phải thân chinh. Tước
