nhợt nhạt, khốn khổ, vụng về bấp bênh trong đôi giày gỗ. Một lần tôi hỏi
Fraulein Liczba chuyện gì đó, cô ta không trả lời mà quay sang Stawinoga
với vẻ khó chịu và nói nhanh với anh ta. Tôi không hiểu câu đó, nhưng từ
“stinkjude” (Do Thái hôi hám) thì nghe rõ, và máu trong người tôi ứ lại. Còn
Stawinoga bảo tôi có bất cứ câu hỏi gì trong công việc cũng phải hỏi thẳng
anh ta.
Những cô gái ấy cũng hát như mọi cô gái ở các phòng thí nghiệm khác trên
trái đất này, điều đó làm chúng tôi buồn sâu sắc. Họ nói chuyện với nhau: về
phiếu phát đồ, về người yêu, về nhà cửa, về những ngày lễ sắp tới…
- Chủ nhật cậu có về nhà không? Mình không về: đi lại bất tiện quá.
- Giáng sinh mình mới về. Chỉ hai tuần thooh, rồi sau đó lại chờ đến
Giáng sinh sau: không thể tin được, năm nay trôi đi nhanh thế!
… Năm nay trôi đi nhanh thế. Năm ngoái giờ này tôi là một con người tự
do, ngoài vòng luật pháp nhưng tự do, tôi có một cái tên và một gia đình, có
một trí tuệ sang láng sôi động, và một cơ thể khỏe mạnh nhanh nhẹn. Tôi đã
từng nghĩ đến bao điều: công việc của tôi, khi chiến tranh kết thúc, đến cái
thiện và cái ác, về bản chất sự vật và về những quy luật chi phối cách hành
xử của con người; tôi còn nghĩ về núi non, về ca hát, về tình yêu, về âm
nhạc, về thơ. Tôi có một niềm tin lớn lao, sâu sắc và ngu ngốc vào sự tốt đẹp
của số kiếp, bị giết hay phải giết với tôi là những điều xa lạ, chỉ có trong
sách vở. Có ngày vui có ngày buồn, nhưng giờ đây tôi thương tiếc tất cả,
ngày nào lúc ấy cũng mãnh liệt và tích cực, những điều sẽ đến hứa hẹn một
trời phong phú. Từ cái cuộc đời ấy giờ tôi chẳng còn gì ngoài những thứ vừa
đủ để chịu đói, chịu lạnh, tôi giờ đây thậm chí còn không đủ sức sống để kết
liễu đời mình nữa.
Nếu nói tiếng Đức giỏi hơn tôi đã có thể cố giải thích tất cả những điều ấy
cho Frau Meyer, nhưng chắc chắn cô ta sẽ không hiểu, và nếu cô ta có đủ
thông minh và tốt bụng để hiểu đi chăng nữa thì cũng không thể chịu đựng
