Cửa lều lại vén lên rồi một ông già bước vào. Ông già lầu bầu chào
Phrôna rồi ngồi xuống. Chỉ mỗi vẻ ân cần của ông già, đủ chứng tỏ ông vui
mừng vì sự có mặt của cô gái:
- Thế là cháu đã trở về vào giữa những ngày đau khổ này, Tê-nat Hi Hi.
Ông già thều thào nói.
- Bác Mút Kim, sao bác gọi là những ngày đau khổ. Phrôna hỏi. Phải
chăng là vì phụ nữ không mặc những bộ đồ màu sắc tươi vui hơn? Phải
chăng vì đàn ông không mang về bột mì và mỡ hun để cho vợ con họ được
no đủ hơn? Phải chăng vì những người trẻ không kiếm được nhiều tiền đến
mức phải chở bằng xe, bằng thuyền, nữa? Phải chăng bây giờ người ta
không cúng biếu thịt, cá, chăn màn như xưa nữa? Có phải không, bác Mút
Kim? Sao bác lại gọi là những ngày đen tối.
- Cháu nói phải. Ông già nghiêm nghị xác nhận, ánh mắt phần nào lại
trở nên long lanh như thưở xưa. phụ nữ có bận đồ màu sắc tươi vui đấy,
nhưng chỉ để vừa mắt những người da trắng và coi khinh những đàn ông
cùng giống nòi; bộ lạc này sắp tàn lụi, trẻ con không còn nô đùa vui vẻ dưới
những mái lều nữa. Cái bụng có no hơn nhờ đồ ăn của người da trắng
nhưng lại bị thứ rượu uyt-ki tai hại kia đầu độc. Bọn thanh niên tuy có được
trả lương hậu hĩnh nhưng lại bài bạc thâu đêm suốt sáng để lột lẫn nhau, khi
cay cú thì cãi lộn chửi bới, thậm chí đấm đá đâm chém đến đổ máu. Còn lão
già Mút Kim này thì họ chểnh mảng, thịt, cá, chăn màn cúng biếu ngày
càng thưa, vì phụ nữ bỏ cả những phong tục truyền thống, còn bọn trẻ thì
không tôn thờ những thần tượng và tổ tiên nữa. Bác nhắc lại để cháu biết,
Tê-nat Hi Hi, bây giờ là những ngày đau khổ và lão già Mút Kim này lòng
nặng trĩu những đau buồn mà bước xuống mồ.
- Đúng thế đấy! Bà lão Nê-pô-da than thở.
- Sự tham lam cuồng điên của dẩn tộc cháu đã làm cho dân tộc bác điên
loạn theo. Ông già Mút Kim nói tiếp - những người của cháu tới đây người
