anh đã viện tất cả chữ nghĩa thánh hiền chứa trong đầu anh để dẹp lòng uất
phẫn. Đã nhiều lần Vĩnh định bỏ nhà, nếu chẳng còn vướng mẹ.
Tối nay, tránh cơn say của ông đồ, Vĩnh phải xuống bến đi lang thang
dưới cơn mưa gió, và sự tình cờ dắt anh đến cô gái lạ kia. Men say của mối
tình mới mẻ, lúc này sực nghĩ tới, làm anh rạo rực. Vĩnh bước đi, xa tiếng
ngáy của ông đồ, xa cái gác bếp tối tăm trong đó người mẹ thân yêu đang
nằm ngóng đợi anh.
Gió trên đỉnh núi rùng rợn rít từng hồi, quật vào da thịt anh như những
ngọn roi. Đến một túp lều bên khe núi, anh đứng lại. Đó là túp lều của
người phu già vừa chết thương hàn được mấy hôm nay, bây giờ bỏ hoang
không ai dám ở. Vĩnh bước vào, ngồi xuống đống rơm. Dưới chân anh, ở
cái bãi tối mịt mù và rộng mênh mông kia, những ống khói của sở than, sở
mỏ nhô lên trên những mái thấp đen sì nối liền như bát úp. Đó đây có ánh
lửa chập chờn; đấy là một hai sòng bạc mà bọn áo rách đang bóc lột nhau,
và đấy là những hàng cơm mở gần tới sáng bán cho khách ở sòng ra, kẻ
thua cũng như kẻ được, ăn cho no, nốc rượu cả chai để chờ rạng sáng lại đi
làm.
Vĩnh nhìn sang ngôi làng xa tít bên kia sông. Những bóng dừa ở đâu,
người con gái xinh đẹp ấy đang nằm ngủ say bên gốc dừa nào trong khoảng
nước trời đen đặc tối? Vĩnh chỉ thấy ở ngoài biển, xa, rất xa, ánh ngọn hải
đăng sáng lập lòe. Lắng nghe tiếng sóng biển đêm vọng lại rõ hơn cả mọi
đêm khuya khác, Vĩnh cảm tưởng trời đất đêm nay cao rộng hơn, người
con gái mất hút vào trong đó, chẳng còn bao giờ thấy…
Chưa bao giờ Vĩnh phải buồn vì một người con gái bởi anh chưa khi nào
thất vọng. Nhờ vẻ đẹp trai, miệng nói có duyên, lại có chút nho học, có sức
khỏe, và nhờ tính nết ngay thẳng khí khái, Vĩnh đã được hầu hết cô gái ở
bến này yêu mến. Thường ngày Vĩnh ít nói cười là tại anh buồn vì cha,
thương mẹ già cực khổ. Thực ra Vĩnh là người vui tính. Hôm nào được thư
thái, anh cất tiếng ca hát thì các cô gái đang ngồi sẩy than đãi cát trên bến
đều ngẩng lên nhìn, lắng tai nghe. Tiếng hát ấy cũng giúp sức cho những
