Nếu khoảng thời gian Hàn Mặc Tử bi đát, đau đớn tột cùng của thể
xác, Trần Thanh Địch không bịa ra chuyện Thương Thương, liệu ông có
thể tìm được niềm yêu đời, sự hy vọng chói lòa: “Nương nương ơi! Biết
nhau từ độ ấy/ Tóc xanh thêm và tình đậm đã nhiều...”? Nhiều bác sĩ bảo
rằng, lúc bệnh hoạn nhưng nếu từ trong ý thức vẫn lạc quan, hoan hỷ,
không âu sầu, lo lắng, phiền muộn thì việc chữa trị sẽ có những tín hiệu tốt
hơn.
Khi tiếp cận Truyện Kiều, thiền sư Thích Nhất Hạnh cho biết, nhân vật
ông không thích là thầy tướng số! Khi Kiều còn bé dại, thơ ngây lão ta đã
gieo vào đầu: “Tinh hoa phát tiết ra ngoài/ Nghìn thu bạc mệnh một đời tài
hoa”. Theo thiền sư, “Ông thầy tướng số này nguy lắm. Người ta còn con
nít mà nói như vậy là gieo một hạt giống đau khổ thắc mắc và lo sợ trong
lòng người ta! Người ta yên trí rằng mình sẽ khổ suốt đời, đó là cái không
hay”. Rõ ràng, phép ứng xử ở đời, đâu phải lúc nào cũng “nói toạc móng
heo”, “nói thẳng ruột ngựa” là tốt đâu.
Nhiều lần trò chuyện, GS. NGND Hoàng Như Mai, vị thầy đáng kính
của nhiều thế hệ sinh viên thường tâm tình: Một đứa trẻ, dù học chưa giỏi
nhưng nếu được nghe những động viên, khuyến khích của các bậc phụ
huynh, nó sẽ tự thân nỗ lực nhiều hơn nữa vì biết mình còn được tin cậy,
chứ không phải loại “bỏ đi”. Nhưng nếu cứ bị nghe những lời chì chiết, chê
bai ắt nó chán nản, buông xuôi vì nghĩ rằng, “số” mình đã là thế, không còn
cách gì thay đổi được nữa.
Cuộc sống muôn hình vạn trạng, khó có thể truyền đạt kinh nghiệm
sống của người này cho người khác, nếu tự thân không tự ý thức phải thay
đổi. Thật kỳ diệu, đôi khi sự thay đổi ấy lại bắt đầu từ một lời nói dối nhằm
khơi dậy tinh thần hướng thiện, sự tốt đẹp dù người đó đang đối mặt với
chông gai, khó khăn tứ bề.
Đọc sử Việt, người Việt luôn tự hào về cuộc kháng chiến ròng rã mười
năm chiến thắng giặc Minh của anh hùng Lê Lợi. Lúc khởi binh, qua tham
mưu của thiên tài Nguyễn Trãi, ngài đã sai nghĩa quân dùng mỡ viết trên lá
câu: “Lê Lợi vi quân, Nguyễn Trãi vi thần”. Kiến, sâu ăn dần theo vết mỡ,
